Bawarski skarp- wapień Solnhofen

Od czasów rzymskich po XXI wiek
Niewielka, blisko trzydziestotysięczna, miejscowość Solnhofen leży na Wyżynie Bawarskiej na południu Niemiec. Rozgłos i to nie tylko w kraju, ale i za granicą przyniósł jej występujący tu niezwykły wapień, którego złoża eksploatowane są, jak głoszą różne przekazy, aż od czasów rzymskich. Rzymianie wykorzystywali go do wykonywania posadzek, dachów, tablic pamiątkowych oraz jako kamień murowy, czego dowody znajdują się w miejscowościach Pfünz nad rzeką Altmühl, Weissenburg i Gunzenhausen. Przykłady zastosowania kamienia z Solnhofen z czasów późniejszych oddziela od wyżej wspomnianego okresu wykorzystywania go przez Rzymian długi odcinek czasu, w którym losy bawarskiego skarbu nie są znane. Nie ma także jak dotąd żadnych dowodów na to, kiedy ów kamień znów stał się potrzebny, tak więc żadna data nie rozgranicza czasów najdawniejszych od tych, które są bliższe współczesności.Różnego rodzaju domysły sugerują, iż ponowne jego wydobycie musiało przypaść na połowę XV wieku, skąd pochodzą informacje o handlu „Kelheimer Platten”, jak w owym czasie nazywano bawarski wapień. Ta nieco myląca nazwa pochodziła od miejsca jego załadunku, miejscowości Kelheim nad Dunajem, skąd wędrował on statkami do południowoeuro-pejskich państw. Jedną z pamiątek tamtego czasu istniejącą do dziś jest posadzka słynnej świątyni, dziś zamienionej na muzeum, Hagia Sophia w Stambule, której wiek określa się na pięćset lat. Inne, liczne stosunkowo dowody eksploatacji złóż kamienia wokół miejscowości Solnhofen znajdują się w obiektach sakralnych i świeckich z okresu późnego średniowiecza, a także w muzeach na terenie Niemiec, gdzie zgromadzono płaskorzeźby i epitafia świadczące o wykorzystywaniu tego materiału do celów rzeźbiarskich. Pierwsze udokumentowane dowody wydobycia kamienia Solnhofen pochodzą z XVII wieku. Wtedy to właśnie, dokładnie w roku 1668, rodzina Arauner rozpoczęła eksploatację złoża, nieco później wchodząc w koligacje rodzinne, co w efekcie dało nazwę firmy Arauner und Fleckinger. W nowym układzie przetrwała do roku 1857, w którym powstało nowe ciało gospodarcze o nazwie Solnhofer Aktien Verein. Światowy rozgłos przyniosło mu wynalezienie przez Aloisa Senefeldera litografii, nowej techniki drukarskiej, w roku 1796, wykorzystującej szczególne właściwości kamienia z Solnhofen, która do dziś znajduje zastosowanie we współczesnej grafice artystycznej. Czasy współczesne przyniosły fuzję firm funkcjonujących na terenie Solnhofen w roku 1995. Powstał nowy podmiot gospodarczy o nazwie SBI (Solnhofer Bodenplatten Industrie), w którego gestii znalazło się pięćdziesiąt procent tutejszych zasobów.

Zastosowanie
Prezentowany bawarski materiał kamienny jako produkt techniczny do rozmaitych zastosowań budowlanych proponowany jest przez producenta w kilku wariantach. Można go kupić w wersji naturalnej, czyli tak jak występuje on w złożu, bez jakiejkolwiek obróbki, a także w formie płytek szlifowanych, drobno szlifowanych oraz polerowanych. Rzadko spotykaną cechą wapienia Solnhofen jest powierzchnia poszczególnych płytek wyjmowanych ze złoża. Nie wymaga ona bowiem żadnej obróbki pod kątem wyeliminowania zagrożenia zbyt śliską powierzchnią, która z natury jest antypoślizgowa, dzięki czemu płytki od razu można montować na posadzce. Mimo to producent zlecił wykonanie testu antypoślizgowego, na podstawie którego wydano certyfikat, w którym potwierdzone zostały antypoślizgowe właściwości płytek wapienia Solnhofen we wszystkich wersjach. Certyfikat ma sygnaturę 3874/78/2 i spełnia wymagania normy. Kamień nadaje się w zasadzie tylko do wykładania we wnętrzach. W zastosowaniu zewnętrznym możliwe jest użycie go jedynie w miejscach, gdzie nie będzie miał styczności z wodą. Niespełnienie tego warunku grozi rozsadzeniem płytek w temperaturach poniżej 0 °C. Wapień Solnhofen jest bowiem bardzo twardy i ma problemy z oddawaniem zaabsorbowanej wody. Dobrze sprawdza się jako oblicówka ścian wewnętrznych oraz materiał na kominki, w tym ostatnim przypadku zachowuje się jak każdy inny kamień w warunkach wysokiej temperatury. Z pewnością za zaletę należy uznać jego znakomitą zdolność do komponowania się z drewnem, o czym świadczą liczne przykłady takiego właśnie wykorzystania, m.in. w fitness clubie w Hoyerswerda. Wykonuje się z tego materiału również schody, do czego używa się kamieni o większych gabarytach, sięgających nawet dwu metrów długości. Jako element schodów stosowany jest jako stopień lub podstopień. Innym zastosowaniem kamienia Solnhofen są kamienne grzejniki, produkowane w działającej w powiązaniu z kopalnią firmie Henle. Producent zapewnia, że tak jak w przypadku grzejników tak i w zastosowaniu na posadzkę z ogrzewaniem podłogowym wapień Solnhofen sprawdza się znakomicie, dzięki homogenicznej strukturze, co powoduje równomierne rozkładanie się ciepła. W składzie chemicznym nie zawiera żadnych szkodliwych dla zdrowia elementów. Kamień w wariancie naturalnym jest sortowany ze względu na grubość wyjmowanych ze złoża płyt, których jakość sprawdzana jest metodą na ucho, przez proste uderzenie narzędziem. Jeśli wydany przez nie dźwięk jest czysty, dźwięczny wówczas są one akceptowane do dystrybucji, jako w pełni wartościowe. Producent oferuje płytki wapienia w naturalnej postaci w następujących grubościach: 8-12 mm, 13-19 mm, 20-25 mm, 26-29 mm, 36-50 mm. Oferta obejmuje również wariant szlifowany i w tym przypadku firma dokonuje formatowania i kalibracji, co z oczywistych względów znajduje odzwierciedlenie w cenie. Formatowanie wyko-nywane jest na dowolny wymiar od 15x15 mm do 70x70 mm, natomiast kalibracja wykonywana jest w trzech rozmiarach: 7, 13, 16 mm. W przy-padku modelowania płytek przygotowywane są następujące wzory: rzymski,  sześcio- i ośmiokątne formaty oraz dowolne, na indywidu-alne zamówienie. Grubość tych płytek kształtuje się następująco: 7-9 mm; 9-12 mm (ścienne), 13  20 mm; 18  30 mm (podłogowe), 25  40 mm (stopnie schodowe), 13  20 mm (podstopnie), 19  24 mm (parapety). Mogą mieć nadane różne powierzchnie: naturalną, lekko przeszlifowaną, szlifowaną, polerowaną na mat. Producent oferuje również wariant płytek ekskluzywny, czyli kalibrację na jedną grubość Układanie posadzki Płytki wapienia Solnhofen układa się przy zastosowaniu specjalnego kleju do kamienia naturalnego. Tego rodzaju plastycznych mas klejowych jest sporo na rynku, z wyborem nie powinno być więc problemu. Do układania płytek niekalibrowanych o grubościach w przedziale 8-12 mm klej musi być plastyczny, tak by można było wypełnić wszelkie nierów-ności płytek. Zaprawę klejową rozprowadza się 10-milimetrową patką grzebieniową, po czym na tak przygotowany podkład kładzie się płytkę wapienia Solnhofen. Przed rozpoczęciem fugowania klej powinien całkowicie wyschnąć, a kiedy to już nastąpi, wyschniętą powierzchnię należy zabezpieczyć impregnatem do kamienia naturalnego. Dopiero wówczas można przystąpić do fugowania. Fugę wykonuje się z cementu do kamienia naturalnego, zmieszanego z piaskiem kwarcowym. Koniecznie musi być to plastyczna fuga, dlatego najlepiej przygotować ją z trasszementu - pod taką nazwą występuje ona w Niemczech, w Polsce najlepiej wykorzy-stać cement puculanowy, zaliczany do szlache-tniejszych środków wiążących. Zupełnie nie nadaje się do tego celu zwykły cement. Jego użycie spowoduje wystąpienie wykwitów na kamieniu, a z czasem kamień będzie się rozpa-dał, gdyż nie jest odporny na agresywne oddzia-ływanie cementu niskiej klasy. Ta cecha zwy-kłego cementu w odniesieniu do kamienia naturalnego jest dość powszechnie znana. Wracając do czynności wokół nowo układanej posadzki - po całkowitym wyschnięciu fugi czynność impregnacji należy powtórzyć.
Trzeba przy tym pamiętać, że jeżeli fugowanie wykonywać na mokry impregnat wówczas bardzo prawdopodobne jest, że fuga rozpłynie się razem z impregnatem i nie będzie widać faktury oraz koloru płytki. Na koniec warto dodać, że paradoksalnie z czasem wartość estetyczna kamienia się zwiększa.
Czyszczenie: Utrzymanie w czystości posadzki z bawarskiego wapienia nie nastręcza żadnych problemów. Wystarczy jedynie woda i mydło. Dla bezpieczeństwa kamienia ważne jest, by nie używać do czyszczenia żadnych detergentów.

Materiał jakich mało
Jak przystało na nieprzeciętny materiał, wapień Solnhofen znalazł zastosowanie nawet w najodleglejszych miejscach na mapie świata. Ślady jego zastosowania znaczą nie tylko budowle na terenie całych Niemiec i krajów przyległych, w tym również Polski, gdzie posadzki z bawarskiego kamienia układano m.in. we Wrocławiu w budynku politechniki, czy w kościele w Lubaniu. Na liście referencyjnej znajdują się także tak egzotyczne kraje jak Turcja, Indonezja, Japonia. Kamienie pochodzące z kopalni w Solnhofen układano w bardzo zróżnicowanych ilościach od kilku metrów po realizacje idące w tysiące metrów kwadratowych. Ponieważ tradycje stosowania tego kamienia sięgają głęboko w przeszłość wymienianie obiektów, w których zastosowano bawarski wapień przez całe stulecia, rozmijałoby się ze zdrowym rozsądkiem, zważywszy, że tylko współczesne realizacje stanowią bardzo pokaźną listę. Dość powiedzieć, że kamieniem z Solnhofen interesują się wzięci architekci
z Japonii, Austrii, Węgier, Holandii o Niemczech nie wspominając.   

Dystrybutorzy na Polskę:
1. Reskon-Kamień Naturalny
Sp. z o.o.
ul. Magazynowa 6
25-565 Kielce
tel. 041 331 16 65
faks 041 332 38 04
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.">Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.
2. E.C.B. Spółka z o.o.
ul. Daszyńskiego 61
59-900 Zgorzelec
tel. 075 77 13 136
tel./faks 075 77 56 782
3. Granit  Mar
ul. Traugutta 62
64-000 Kościan
tel./faks 065 51 32 929

Strzelin: Nowy właściciel JP- Kopalnia Granitu Sp.z o.o.(lll)

Poprzedni właściciel kopalni Strzelin, firma Granitex, zakończył swe gospodarowanie strzelińskim złożem granitu w początkach roku 2004. Akt notarialny z dnia 26 lutego 2004 roku ustanawiał nowego właściciela kopalni, którym stał się od tego momentu znany w całym kraju potentat na rynku kamieniarskim, firma JP Centrum Obróbki Granitu Spółka z o.o. z Ostrowca Świętokrzyskiego. W spadku po byłym właścicielu, nowy, występujący pod nazwą JP  Kopalnia Granitu Sp. z o.o., przejął obszar wraz ze złożem o łącznej powierzchni ponad 80 hektarów. Niezwłocznie po uzyskaniu zezwoleń wprowadzono nowe, wydajne maszyny i  rozpoczęto wydobycie oraz przerób granitu. Nowoczesny sprzęt wydobywczy zaangażowany w produkcję to wiertnice firmy Marini, Tamrock, 45-tonowe i 17-tonowe ładowarki Caterpillar. Kostkę brukową produkuje się teraz na linii technologicznej wyposażonej w łupiarki firmy MEC w następujących asortymentach: 4/6 cm, 8/11 cm, 15/17 cm oraz w wymiarach na indywidualne zlecenie. Prace rzeczywiście ruszyły z kopyta, ponieważ place składowe kopalni zapełniły wysokiej jakości bloki, formaki, kostka, krawężniki, kamień murowy itp. Inwestycje widać dziś w Strzelinie na każdym kroku, poza sprzętem zmodernizowano budynek biurowy, w nieodległej przyszłości zniknąć mają też pozostałości sprzed kilkudziesięciu lat, które mają w całości zastąpić nowoczesne urządzenia i maszyny. Władze kopalni chcą ambitnie nawiązać do świetnych jej tradycji, kiedy Strzelin należał do liderów wśród producentów w kraju kostki granitowej, formaka, krawężników, oporników, kamienia murowego, jak i wielkogabarytowych bloków i wiele na to wskazuje, że im się to uda. Plany przewidują osiągnięcie wydobycia na poziomie 100.000 ton masy skalnej w skali roku, co przy obecnych zasobach złoża powinno wystarczyć na około pięćset lat eksploatacji. Na dziś już JP Kopalnia Granitu Sp. z o. o. dysponuje dobrze zorganizowaną siecią dystrybucji obejmującą cały kraj. Doświadczony dział sprzedaży, znający potrzeby i gust odbiorców, posiada na stanie magazynowym cały asortyment produkcji najwyższej jakości. Dzięki sprawnej logistyce towar jest w zasięgu ręki, a współpraca z dużymi, profesjonalnymi firmami spedycyjnymi zapewnia ciągłość dostaw do naszych odbiorców.

Carriére de Rothbach na skrzyrzowaniu tradycji i nowoczesności

Historia kopalni czerwonego piaskowca we francuskiej miejscowości Rothbach, leżącej tuż przy granicy z Niemcami, sięga początków XX wieku. Wtedy to zaczęto na skalę przemysłową eksploatację złoża piaskowca na porośniętych lasem okolicznych wzgórzach. Złoże w Rothbach było wykorzystywane wcześniej ale w znacznie mniejszym stopniu, a kamień stosowany był lokalnie jako materiał do budowy tutejszych kościołów oraz domostw, nadając im charakterystyczny czerwony, w odcieniu rdzy, wygląd. Leżąca na pograniczu dwóch sąsiadujących ze sobą narodów (Niemiec i Francji) kopalnia nie była w stanie rozwinąć swojego potencjału aż do roku 1964, kiedy to w jej posiadanie wszedł Charles Loegel. To on rozpoczął eksploatację złoża na skalę przemysłową. Od tego też momentu prace nabrały tempa a nowatorskie pomysły nowego właściciela firmy uczyniły z kopalni prężnie działający biznes. Le grés de Rothbach (piaskowiec z Rothbach) zyskał sobie renomę ze względu na swoją niepowtarzalną barwę do złudzenia przypominającą zdjęcia, jakie mogliśmy oglądać z marsjańskiej sondy Pathfinder. Obecnie głównym przedmiotem działalności kopalni jest pozyskiwanie bloków piaskowca co stanowi 80% całej sprzedaży. Tak silne nastawienie produkcji wyłącznie na sprzedaż bloków jest charakterystyczne dla kraju franków, gdzie mamy do czynienia z silną specjalizacją. Kopalnie takie, jak ta w Rothbach koncentrują swoje siły na dostarczaniu bloków zakładom obróbczym, które przerabiają je i kierują na rynek budowlany. Zakłady obróbcze przerabiają wydobywany w Rothbach piaskowiec na elementy elewacji budynków, posadzki, boniówkę, elementy konstrukcyjne mostów, obramowania drzwi oraz okien, parapety. Standardem jest też dostarczanie ciosanego piaskowca na elementy murów i murków. Mając tak specyficzny materiał właściciele kopalni Rothbach, obecnie kierują nią bracia Loegel, mogą utrzymywać dobry poziom cen swoich bloków. Co więcej materiał ten zyskuje na popularności w związku z faktem powracania do tradycji. Coraz więcej prowadzonych jest również prac restauracyjnych. Warto tutaj wspomnieć, iż najbardziej cenionym osiągnięciem właścicieli kopalni jest wykorzystanie ich materiału do renowacji katedry w Strasburgu. Do prac specjalnych, kopalnia wykorzystuje działający w jej obrębie mały zakład obróbczy. Tutaj prowadzone są prace pod szczególnego rodzaju zlecenia wymagające zastosowania precyzyjnej obróbki. Sama kopalnia ma również wiele nowatorskich rozwiązań a na szczególną uwagę zasługuje maszyna, której konstrukcja wprowadzona została przez Charles'a Loegela bazująca na wysokociśnieniowej pompie własnego patentu. Maszyna ta obecnie dopracowywana jest ze znanym niemieckim producentem maszyn firmą Spielvogel. (Więcje informacji o maszynie Czytelnicy ŚK znajdą w numerze 4 (29) 2004 w artykule pt. “Spielvogel: Rekin a akcji”).