Świat Kamienia Czytelnia Świat Kamienia rocznik 2004 Świat kamienia nr 31 listopad 2004We współczesnej architekturze Europy powszechnie stosowane są przede wszystkim szkło, metal i beton. Portugalski budynek charakteryzuje bardziej tradycyjny materiał, ponieważ niemal każdy, zawiera w swym wykończeniu elementy wykonane w kamieniu naturalnym czy z konglomeratu. Zwykle kamienia używa się do wykańczania łazienek i kuchni. 
To samo dotyczy drzwi i okien. Kamieniarstwo Portugalii opiera się w głównej mierze na budownictwie, dlatego wszelkie niedostatki tego działu gospodarki odbijają się wyraźnym echem na jego kondycji. W latach 2001-2002 nastąpił boom na krajowym rynku budowlanym i okres ten stał się dla wielu zakładów kamieniarskich w Portugalii czasem prosperity, która jednak wraz ze stopniowym wyhamowaniem zapotrzebowania na nowe obiekty budowlane, zmniejszała się przechodząc w okres zastoju. Złożyło się na to kilka przyczyn. Jedną z nich było wycofanie się banków z łatwych kredytów inwestycyjnych. Obecnie uzyskanie linii kredytowej wiąże się z koniecznością posiadania zastawu. Brak pieniędzy na rynku inwestycyjnym nie jest zresztą problemem jedynie Portugalii, jest to widoczne także w innych krajach. Mimo trudności na rynku finansowym Portugalczycy nie zaprzestają wykorzystywania kamienia w budownictwie, które na Półwyspie Iberyjskim jest od wieków silnie zakorzenionym nawykiem. W Portugalii użycie kamienia do celów budowlanych nie jest zarezerwowane wyłącznie dla osób dobrze sytuowanych, ponieważ jest on ściśle związany z kulturą tego niedużego kraju. Trudno sobie wyobrazić jego mieszkańcom dom bez kamienia, co pewnie decyduje też o tym, że nie jest to materiał tutaj drogi. Oczywiście także i w tym kraju do pewnego stopnia kamień określa status społeczny czy majątkowy właścicieli domu. Zastosowanie kamienia w pokoju dziennym czy w jadalni jest postrzegane jako luksus. Kamieniarze portugalscy nie stanowią grupy zawodowej zorientowanej jedynie na wewnętrzny rynek, dlatego są obecni na wszystkich ważnych wydarzeniach targowych związanych z branżą. Ichstoiska, obecność wśród odwiedzających można zauważyć na imprezach w Londynie, Niemczech, Włoszech, Polsce a nawet w Indiach. Największa liczba wystawców z Portugalii pojawia się zawsze na majowych targach w Madrycie. W samej Portugalii również odbywają się targi kamieniarskie różnej rangi. Najważniejsze to targi w Lizbonie, Porto czy październikowe targi Concrete, które właściwie nie są targami stricte kamieniarskimi, a bardziej zorientowanymi na rynek budowlany. Niegdyś 60-70% produkcji kamienia znajdowało nabywców na terenie Portugalii, jednak obecnie rynek zwolnił i blisko połowa produkcji kamienia przeznaczana jest na eksport. Najwięksi partnerzy Portugalii to sąsiedzka Hiszpania i Stany Zjednoczone, coraz ważniejszą role zaczynają odgrywać Chiny. Także kraje arabskie są bardzo ważnymi odbiorcami portugalskiego kamienia, istotną rolę odgrywają Włochy i Niemcy. Polska jest mniej rozpoznanym rynkiem przez portugalskich kamieniarzy. Wydaje się, że najlepiej w warunkach polskich spośród oferty portugalskich kamieni sprawdzi się wapień, odporny na stosunkowo surowe warunki klimatyczne, dzięki temu wytrzymały w zastosowaniach zewnę-trznych. Polska postrzegana jest jako duży atrakcyjny rynek docelowy, mogący być jednocześnie pomostem na Wschód dla iberyjskiego kamieniarstwa. Kamieniarze z Portugalii bardzo wyraźnie interesują się rynkiem rosyjskim, w związku z czym próbowali zadomowić się u naszych południowych sąsiadów, którzy wykazują duże zainteresowanie portugalską ofertą. Problemem w ich współpracy z zakładami kamieniarskimi z krainy fado jest jednak niezdolność do ostatecznego pozytywnego finalizowania transakcji, za co należy również uznać braki w płatnościach za wysyłany do nich towar. Najlepiej sprzedającym się kamieniem Portugalii jest wapień, mimo że kraj ten znany jest ze swych marmurów. Rynek granitu przeżywa obecnie zastój. Wapień wysuwa się na czoło przez swoją stosunkowo niską ceną i przede wszystkim dzięki możliwości uzyskania bardzo dużych ilości jednorodnego kamienia. Ta ostatnia cecha wapieni szczególnie ceniona jest w ostatnich latach, ponieważ główny kierunek poszukiwań nie tylko w kraju, ale i za granicą zorientowany jest na materiał jednorodny. Wapień w Portugalii najlepiej sprzedaje się w postaci bloków, największe zapotrzebowanie wykazują Chińczycy, którzy kupują bardzo duże ilości kamienia w tej postaci. Marmury z kolei najlepiej sprzedają się w postaci płytek. Podobnie jak to jest w innych krajach i tu powszechny jest zwyczaj stosowania dogodnego systemu spłat, pozwalającego na odroczenie płatności, gdy nowy klient po jakimś czasie współpracy uzyska sobie dobrą renomę. Niestety istnieją w Portugalii firmy, które musiały wycofać się z polskiego rynku z powodu dużych problemów z uzyskaniem zapłaty za towar. Szczęśliwie przedstawiciele portugalskiego środowiska kamieniarskiego zgodnie twierdzą, że postrzegają taki tan rzeczy jako przejściowy, typowy w sytuacji ekonomi-cznej niestabilności. Portugalia to kraj prawa i praworządności, ale i tutaj nie ustrzeżono się negatywnych zjawisk, takich jak szara strefa, co tłumaczy się trudno-ściami, wynikającymi z ogólnego kryzysu ekonomicznego, kiedy podatki są ogromnym obciążeniem. Poszerzenie Unii Europejskiej postrzegane jest w Portugalii jako bardzo pożądane poszerzenie rynków zbytu, jednakże pozytywne aspekty tej sprawy przyćmiewa fakt, że nowe kraje zjednoczonej Europy mają zimniejszy klimat, co ujemnie wpływa na wybór kamienia jako materiał wykończeniowy. Zwiększenie dostępu taniej siły roboczej do portugalskiego rynku pracy nie wywołuje negatywnych reakcji, obecnie wiele osób ze wschodniej Europy, szczególnie obywateli Ukrainy, pracuje w Portugalii, choć są to zwykle pracownicy nielegalni. Ze zdecydowanie większymi obawami portugalski przemysł kamieniarski patrzy w stronę Chin, skąd klienci kupują w Portugalii bloki, następnie transportują je do swojego kraju, gdzie ze względu na dostępność taniej siły roboczej, wynikający często z brak szacunku do pracownika, łatwo i bardzo tanio obrabia się zakupiony materiał. Następnie kamień trafia z powrotem na rynek portugalski, gdzie oferowany jest po cenach niższych od dyktowane przez Portugalczyków. Jak zapewniają sami zainteresowani, ta sytuacja nie będzie trwać wiecznie, ponieważ Europejczycy też znają się na handlu. Świat chińskiego biznesu jest postrzegany przez Portugalczyków jako bardzo ofensywny, który dużo kupuje i sprzedaje. Chińczycy są dobrze zorganizowani i mają ogromnych rozmiarów rynek. Wiedzą też, jak sprzedawać i co sprzedawać, a poza tym doskonale potrafią działać na tym polu nie tylko jako pojedyncza firma, ale jako cały naród. Indie są w pewnym stopniu podobne gospodarczo do Chin. Z kolei Turcja nie jest postrzegana w Portugalii jako kraj zagrażający obecnemu stanowi rzeczy koszty pracy są tam znacznie wyższe niż na Dalekim Wschodzie. Relacje handlowe Portugalii z Hiszpanią, jako jedynym sąsiadem lądowym, są dla obu krajów bardzo ważne. Hiszpania dokonuje dużych zakupów w Portugalii, ale jest także bardzo istotnym źródłem kamienia dla Portugalii. Po wprowadzeniu euro ceny w Portugalii wzrosły, ale wzrosły także dochody, choć nie są one tak duże, jak w Niemczech czy Hiszpanii.
Portugalia wstąpiła do Unii Europejskiej wraz z Hiszpanią w roku 1986, stając się jej dwunastym członkiem. Od roku 1989 została objęta programem QCA (Cadre Communautaire d´Appui, określenie to stosowane jest w żargonie UE), co pozwoliło jej na korzystanie z rozmaitych funduszy przy finansowaniu inwestycji, których celem jest dostosowanie poziomu gospodarczego tego kraju do standardów obowiązujących w Unii. Obecnie Portugalia korzysta już z trzeciej edycji tego programu, obejmującego lata 2000-2006. Poprzednia, rozpoczęta jeszcze w roku 1993 a zakończona w 1999, przyczyniła się do utworzenia funduszu spójności (włączonego do tzw. pakietu Delors), który umożliwił podwojenie ilości transferów pieniędzy pomocowych w porównaniu z pierwszą edycją programu. Ogólna wartość funduszu w ramach trzeciej edycji programu wynosi 23 mln euro, pieniądze te mają wspomóc inwestycje publiczne, przewidywane na poziomie 36 mln euro. Przewidziano je do inwestycji w infrastrukturę 67%, ożywienie prywatnych inwestycji 15% oraz w udoskonalanie kwalifikacji zasobów ludzkich 17%. Kiedy Portugalia wstępowała w poczet państw UE, wówczas jeszcze do EEC, dochód na głowę określany unijnym indeksem wynosił 55, podczas gdy średnia członkowska państw Unii wynosiła 100. W roku 2001 indeks ten osiągnął poziom 72. Od tego momentu indeks wahał się w stosunku do średniej europejskiej (przed poszerzeniem UE w dniu 1 maja 2004 roku), a związane to było z wyczerpaniem starych rozwiązań związanych z rozwojem ekonomicznym oraz brakiem nowych reform.Przemysł kamienia naturalnego w programie QCA Wspomniany program pomocowy QCA zorganizowano w ramach tzw. programów sektorowych. Druga edycja obejmowała specyficzny program dla sektora przemysłowego (zwanego PEDIP), który miał za zadanie poprawienie wydajności portugalskiego przemysłu. Program te obejmował swoim zasięgiem portugalskie kamieniarstwo, które uznano za bardzo istotny element gospodarki kraju, zważywszy na jego możliwości eksportowe. W ramach programu PEDIP firmy kamieniarskie uzyskały możliwość zmodernizowania swojego zaplecza technologicznego. Dofinansowania pozwalały na całkowitą realizację podejmowanych inwestycji lub też umożliwiały uzyskanie koniecznych nisko oprocentowanych kredytów (należy wspomnieć tutaj, że stopy procentowe przed reformą monetarną i związaną z nią zmianą waluty na euro były w Portugalii bardzo wysokie). Znacząca część funduszy przeznaczona została również na poprawienie warunków, w jakich przedsiębiorstwa funkcjonują, a zatem zwrócono uwagę na zaplecze technologiczne i jakość infrastruktury. To właśnie wówczas powstał CEVALOR, prywatno-publiczna organizacja zajmująca się sektorem kamienia naturalnego. Na siedzibę organizacji, powstałej by usprawnić między innymi uzyskiwanie funduszy unijnych, wybrano główne centrum wydobywcze marmuru, region Borba, około 180 kilometrów od Lizbony. 
CEVALOR wyspecjalizował się w podnoszeniu kwalifikacji pracowników, umożliwił stworzenie profesjonalnego programu edukacyjnego dla krajowego kamieniarstwa, pozwolił na korzystanie z porad w zakresie stosowanej technologii: jej ewaluacji, procesu pozyskiwania kamienia w kopalniach, ekologii, programów BHP. Dodatkowo CEVALOR utworzył laboratorium, w którym można przeprowadzać badania kamieni naturalnych. Wszystkie te działania związane były z inwestycjami na łączną kwotę dwóch milionów euro, z czego 25% pokryli członkowie organizacji, a resztę dołożyła unia, głównie z funduszów przyznawanych w ramach PEDIP. Sami członkowie organizacji skorzystali indywidualnie z funduszu PEDIP realizując kilka własnych projektów. W tym samym czasie (lata 1993-99) przemysł otrzymał mocne wsparcie w celu poprawy funkcjonowania w zakresie ochrony środowiska. Powstała umowa pomiędzy zadeklarowanymi firmami oraz odpowiednimi władzami, która miała na celu osiągnięcie wyznaczonych w umowie celów związanych z ochroną środowiska, takich jak zmniejszenie emisji zanieczyszczeń, redukcja hałasu, poprawienie gospodarki odpadami poprodukcyjnymi i ich utylizacją, rekultywacja terenu po zakończeniu eksploatacji kopalń. Poczyniono też pierwsze kroki w zakresie wdrażania systemów jakości. Przed przystąpieniem Portugalii do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, największą bolączką tego kraju była słaba infrastruktura, dlatego też większą część unijnych pieniędzy skierowano na inwestycje związane z budową dróg, usprawnieniem połączeń kolejowych, transportu miejskiego, poprawieniem warunków funkcjonowania portów i transportu lotniczego. Wszystkie te działania oddziaływały pozytywnie na poprawę funkcjonowania przedsiębiorstw należących do przemysłu kamieniarskiego poprzez zwiększenie zapotrzebowania na materiał kamienny. Zapotrzebowanie to zwiększone zostało poprzez dodatkowe inwestycje możliwe dzięki dotacjom unijnym, a także na skutek niższych kosztów transportu dzięki usprawnionej sieci dróg. Podczas trwania programu placówki naukowe, badawcze oraz Cevalor uczestniczyli w kilku projektach badawczych związanych z przemysłem kamienia naturalnego. Dzięki nim udało się wyraźnie poprawić umiejętności kadr menedżerskich firm kamieniarskich. Warto podkreślić, iż Cevalor jako organizacja wspierająca kamieniarstwo w Portugalii, nawiązała kontakty międzynarodowe chociażby przy okazji działającej sieci OSNET. Obecnie w związku z przystąpieniem nowych krajów do Unii Europejskiej rozszerza swoją działalność również na Polskę.Portugalia w perspektywie roku 2006Obecnie Portugalia korzysta z trzeciej edycji programu QCA, który przewidziany jest na lata 2001-2006. Ukierunkowany został na poprawę funkcjonowania poszczególnych przedsiębiorstw i podejmowane przez nie działania ekonomiczne. Swym zakresem zorientowany jest na przemysł, energetykę, turystykę, handel, budownictwo. Wsparcie dotyczy głównie projektów biznesowych kierowanych przez poszczególne przedsiębiorstwa jak również środowiska biznesowe, w których przedsiębiorstwa funkcjonują. Kwota dostępnych pieniędzy nie zmieniła się w stosunku do drugiej edycji, zmieniono tylko zasady ich przyznawania. Obecnie inwestycja w dany projekt musi być sprawdzona również ze względu na jej rezultaty i przeanali-zowana przez bank. Wcześniej taka analiza wykonywana była przez jednostkę raportującą do ministerstwa i dotyczyła tylko samej inwestycji, a nie jej rezultatów. Obecne projekty podlegają sprawdzeniu również po ich zakończeniu w celu kontroli czy zostały spełnione założenia projektu. Wpływ UE na portugalskie kamieniarstwoWstąpienie Portugalii do struktur Unii Europejskiej nie miało bezpośredniego wpływu na dostęp państw Unii do tutejszego kamienia. Portugalski przemysł kamieniarski przygotował się do zjednoczenia z UE znacznie wcześniej i nim doszło do tego historycznego momentu eksportował do państw Unii ponad 90% wydobywanych granitów, 60% marmurów oraz 75% łupka. 35% eksportu marmurów kierowanych jest do państw środkowego wschodu oraz Azji. Z kolei wprowadzenie wspólnej waluty miało ogromny wpływ na konkurencyjność przemysłu szczególnie w ostatnich dwóch latach, kiedy euro znacznie zwiększyło swoją wartość w stosunku do dolara. 
Najważniejsze jednak zmiany związane z członkostwem w Unii to bardzo restrykcyjne regulacje dotyczące środowiska naturalnego, które sformułowano w formie praw dotyczących funkcjonowania kopalń w październiku 2001 roku.
Nieopodal dworca kolejowego przy ul. Dworcowej w Katowicach oddano do użytku odrestaurowany najwyższej klasy hotel Monopol. Na uwagę i uznanie zasługuje umiejętne wykorzystanie kamienia na wykonania elewacji i do wystroju wnętrz. Na elewację pierwszej kondygnacji zastosowano ukraiński bazalt z Jakowej Doliny i piaskowiec Mucharz z okolic Wadowic. Cokół, jako element elewacji narażony najbardziej na uszkodzenia mechaniczne, wykonano z czarnego bazaltu, a ściany z piaskowca Mucharz barwy ciemnopopielatej z odcieniem niebieskim. Gzyms kordonowy na wysokości pierwszego piętra, ozdobiony profilem, jak również obramowania okienne monolityczne bogato profilowane nadają niepowtarzalne piękno całej elewacji, doskonale wkomponowanej w istniejącą zabudowę ulicy i w specyficzną atmosferę przemysłową Katowic. Ozdobą fasady jest portal wejściowy profilowany wykonany z elementów bazaltu wraz z dekoracyjnym sklepieniem. Do wykonania wnętrz użyto ponad dwadzieścia rodzajów kamienia w różnych fakturach obróbczych. W całej rozciągłości wykorzystano jego dekoracyjne walory w wieloraki sposób. Imponujący akcent tworzą szerokie schody wejściowe do patio, wykonane z czarnego bazaltu w fakturze pełnego szlifu na tle zróżnicowanej kolorystycznie posadzki recepcji ukształtowanej w różne figury geometryczne. Posadzkę w patio wykonano z czarnego bazaltu z wstawkami z marmuru Rosso Verona w odcieniu brązowym. Na posadzkę w restauracji użyto płyt kwarcytowych w fakturze szlifowanej, wyjątkowo twardych, mało nasiąkliwych i odpornych na ścieranie. Wyjątkowo efektownie prezentuje się kamień w łazienkach w apartamentach i w poszczególnych pokojach hotelowych. O ile posadzka we wszystkich łazienkach jest jednakowa, wykonana z czarnego granitu Nero Assoluto w fakturze polerowanej, to ściany wyłożone są w każdej łazience innym materiałem kamiennym o odpowiednio dobranej kolorystyce i niezwykłym użyleniu.
W szeregu pomieszczeń ściany wyłożono płytami kwarcytowymi w fakturze naturalnego przełomu kamienia, który charakteryzuje się delikatnym, subtelnym zielonym połyskiem w odcieniu ołowianym. Naturalne powierzchnie tego materiału we wszystkich odmianach tekstury i koloru kwalifikują wykładzinę kamienną jako nowoczesną na wszelkie zastosowania. Z uznaniem trzeba podkreślić, że zastosowanie kamienia do wystroju hotelu Monopol w Katowicach jest przykładem wzorowego wykorzystania we współczesnej architekturze faktury i koloru naturalnego tworzywa kamiennego. Roboty kamieniarskie wykonała firma Kolpi.
Skorzystaj z naszej prenumeraty.
Zamów całoroczną prenumeratę Świata Kamienia!
| 45-837 Opole, ul. Wspólna 26 woj. Opolskie Tel. +48 77 402 41 70 Biuro reklamy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. Redakcja: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. |
