Złocisty skarb polskiej ziemi

Zachwycamy się marmurami greckimi, włoskimi, tureckimi zapominając często, że w naszym kraju również spotykamy interesujące złoża tych metamorficznych skał. Do takich na pewno należy zaliczyć złoże w Sławniowicach, które zlokalizowane jest na granicy z Czechami na niewielkim obszarze kilku kilometrów kwadratowych. Jego część jest również na terenie naszych południowych sąsiadów.Eksploatacja marmurów sławniowickich posiada 600-letnią tradycję. Pierwsze dane o nich pochodzą z 1314 r. i wiążą się z nagrobkiem proboszcza Hermana z Kępnicy k. Nysy. Rozkwit eksploatacji marmurów przypada na lata 1860-1880. Po II wojnie światowej wznowiono wydobycie marmuru szaro-niebieskiego stosując do jego obróbki nowoczesne wówczas urządzenia, między innymi piły z wkładkami diamentowymi. Od 1975 r. rozpoczęto w Sławniowicach eksploatację złóż dolomitu wapnistego, który z czasem zdobył sobie uznanie wielu odbiorców krajowych i zagranicznych. Marmury sławniowickie zdobią takie obiekty jak budynek Sejmu, Urząd Rady Ministrów, Rotundę z Panoramą Racławicką, sarkofag gen. Władysława Sikorskiego na Wawelu w Krakowie, Zamek Królewski w Kopenhadze (Dania).Po polskiej stronie marmur tworzy sześć stromych pokładów o średniej grubości 40 m. Pokłady rozdzielają warstwy gnejsów, łupków metamorficznych i  biotytowo-muskowitowych. Warstwy marmuru i skał otaczających przecinają żyły granitu, w znacznej części grubokrystalicznego  pegmatytowego. Były one prawdopodobnie źródłem roztworów bogatych w magnez, które spowodowały częściową dolomityzację marmuru. Powstały w ten sposób  dolomit jest żółtawy, pocięty cienkimi żyłkami. W okresie wydobywania znanego od lat szaro-niebieskiego marmuru sławniowickiego, dolomit ten traktowany był jako uciążliwy materiał odpadowy. Kiedy jednak podjęto próbę jego obróbki, okazało się, że ma on wspaniałe walory dekoracyjne. Po spolerowaniu pokazał się piękny jasnożółty kolor, przetykany cienkimi żyłkami o ciemnym zabarwieniu. Widok ten automatycznie skłonił do nadania mu nazwy „Sławniowice Złociste” i rozpoczęcia jego eksploatacji w celu sprzedaży. Spopularyzowano go również wśród polskich projektantów, którzy szybko dostrzegli jego walory, dzięki czemu znalazł on zastosowanie w wielu projektowanych obiektach.W poprzednim numerze Świata Kamienia prezentowany był krakowski dom „Pod Basztą”, w którym ściany sieni wyłożono właśnie złotymi Sławniowicami. Z innych realizacji można wyróżnić również Międzynarodowy Port Lotniczy w Balicach, Krakowski Instytut Pediatrii w Prokocimiu  O szczególnie efektowną ekspozycję dekoracyjnych walorów Sławniowic Złocistych pokusił się ostatnio znany krakowski projektant wnętrz Jerzy Brataniec w nowo otwartej kawiarni „Pod Białym Krukiem” w Rynku Głównym 25.

Marmury sławniowickie oferowane są na rynku w następującym asortymencie:

- jako posadzki: standard 60 x 30 x  1,5 cm, 60 x 30 x 3 cm, 30 x 30 x 1,5 cm, 30 x 25 x 1,5 cm, 30 x 25 x 3 cm i inne wg życzeń klientów

- parapety, stopnie schodowe, podstopnie; polerowane i szlifowane wg życzeń klientów maks. dł. 210 cm, maks. szer. 100 cm (BN-86/6747-25)

- płyty surowe nieobcinane gr. od 2 cm, maks, dł. 210 cm, maks. szer. 100 cm (BN-86/6747-10)

- płyty szlifowane i polerowane gr. od 2 cm, maks. dł. 210 cm,  maks szer. 100 cm

- grys (kruszywo budowlane) odcień szary, odcień złocisty frakcja 1-5 mm, 5-10 mm

        wg PN-84/B-01080

-  bloczki nieregularne wielkości do 0,5 m 3 Sławniowice szaro-niebieskie i złociste

-  odpad z bloków z produkcji z produkcji i wydobycia wielkości do 0,5 m 3           

Z Władysławem Chorążki, dyrektorem sławniowickiego zakładu, rozmawia Dariusz Wawrzynkiewicz.

Dariusz Wawrzynkiewicz:  Jaka jest kondycja firmy dysponującej słynnym

w kraju marmurem sławniowickim?

Władysław Chorążki: - Przedsiębiorstwo jest własnością skarbu państwa, zatrudnia 80 pracowników, z czego około 20 pracuje w kopalni, pozostali w zakładzie obróbki. Obecnie nie mamy żadnych kredytów, zadłużeń, zobowiązań.

DW: - Jak wygląda w chwili obecnej poziom wydobycia?

HC: - Wydobywamy około 200 m3 bloków na rok i około 300 ton miesięcznie bloczków mniejszych. Powstają z tego kamienne elementy budowlane oraz kamień łamany, który używa się na kruszywo. Produkujemy również parapety, stopnie - w zależności od potrzeb dostosowujemy się do klientów.

DW: - Bloki też są w sprzedaży?

HC: - W zasadzie sprzedawane są tylko na eksport - te jasnopopielate, a te koloru złocistego przerabiamy tu, na miejscu. Sprzedaż na eksport w zasadzie jest nieduża, gdzieś około 200-300 ton w roku. Eksportujemy głównie do Niemiec, gdzie bloki są przerabiane na elementy nagrobkowe.

DW: - Jaką stosujecie technologię wydobycia?

HC: - Wydobywamy za pomocą koparek, spycharek i od czasu do czasu prowadzimy roboty strzałowe.

DW:  Jakie są plany inwestycyjne?

HC: - W zasadzie od lat 90. zakład co roku w coś inwestuje, np. kupuje i remontuje jakieś hale, kupuje porządne maszyny do cięcia kamienia - z importu.

DW: - Jakie  maszyny?

HC: - Piły tarczowe do cięcia bloczków na płyty - czeskie i włoskie.

DW: - W tej chwili jak przecieracie marmur?

HC: - Piłami tarczowymi i piłami trakowymi. Traki są starsze tzn. z lat 70.  80., a te kupowane ostatnio są roczne.

DW: - Płyty cięte są na 3 cm, 2 cm?

HC: - Różne, w zależności od potrzeb. Płyty posadzkowe od 1,5 cm, ale są też grubości 3 cm i 4 cm, w zależności od zapotrzebowania. Stopnie wycinamy według żądanych wymiarów, posadzki natomiast w części standardowo, a w części pod wymiar.

DW: - Ile kosztuje posadzka ze Sławniowic koloru złotego?

HC: - Już od 70 zł za m przy mniejszych wymiarach płytki (30 x 20, 30 x 15), po 180 zł przy większych wymiarach (60 x 30).

DW:  Przy takich cenach chyba nie cierpicie na brak zbytu?

HC: - Mogłoby być lepiej, ale rynek się zmienił. W chwili obecnej odbiorcy są indywidualni, nie ma dużych budów rządowych.

DW: - Może warto byłoby powalczyć. Obecnie jest dużo firm wykonawczych, typowo budowlanych, bardzo często właśnie one przekonują inwestora do tego lub innego kamienia. Układa się kamień z Grecji, Turcji, a naszego nie ma, chyba szkoda?

HC: - Często z góry zakłada się, że kamień będzie importowany.

DW: - A czy przypadkiem problem nie leży po stronie braku zdolności wydobywczych?

HC: - Nie. My jesteśmy w stanie dostarczyć nawet do 2 -3 tys. m2 elementów budowlanych, takich jak parapety, stopnie schodowe miesięcznie. Tyle powinno się sprzedawać, aby firma utrzymała się na rynku.

DW: - Od kiedy pan zarządza zakładem?

HC: - Pracuję tu od 1967 roku jako kierownik zakładu, a od 1991 roku jako dyrektor. Przyszedłem tu prosto po szkole w roku 1967, którą kończyłem w Krakowie. Z wykształcenia jestem górnikiem  W ogóle pochodzę z krakowskiego. Ale los rzucił mnie tu i związał z tym pięknym sławniowickim kamieniem.

DW:  Dziękuję za rozmowę.

• « poprz.
• nast. »