Polskie sjenity - najlepszy materiał nagrobkowy i elewacyjny

Rejon występowania sjenitów koncentruje się na Dolnym Śląsku w okolicach Niemczy, Piławy Górnej, Przedborowej. Sjenity odznaczają się przeważnie budową średnio lub drobnoziarnistą, często porfirowatą z pojedynczymi, dużymi, białymi kryształami skaleni oraz szeroką gamą kolorystyczną, od barwy jasnoszarej, poprzez ciemnoszarą do prawie czarnej.

Są one przy tym stosunkowo łatwe w obróbce i polerowaniu, przyjmują silny i trwały połysk. Szczególnie cenny jest drobnoziarnisty sjenit z Przedborowej, nadający się przede wszystkim na cokoły, portale, stopnie, elewacje i stanowiący najlepszy krajowy materiał nagrobkowy, przewyższający atrakcyjnością barwy i wytrzymałością materiały pochodzące z importu. Po wypolerowaniu uzyskuje piękną ciemnoszarą, prawie czarną barwę z równomiernie rozmieszczonymi drobnymi ziarenkami białawego skalenia. Równie rozpowszechniony jako materiał elewacyjny wielu nowych budowli i nagrobków cmentarnych jest sjenit kwarcowy z Kośmina koło Niemczy. Po wypolerowaniu uzyskuje barwę ciemnoszarą, obfituje w duże białawe kryształy. Struktura gruboziarnista, tekstura kierunkowa, porfirowata z widocznymi dużymi ziarnami skalenia. Posiada liczne skupienia ciemnych minerałów w formie plam i smug o różnej wielkości. Do połowy lat pięćdziesiątych ubiegłego stulecia, to jest do czasu wybudowania w Strzegomiu zakładu mechanicznej obróbki granitu, w którym zainstalowano maszyny i urządzenia do przecierania, szlifowania, polerowania i obcinania płyt, sjenity te stanowiły podstawowy materiał do produkcji elementów elewacyjnych w budownictwie monumentalnym i cmentarnym. Sjenit z Przedborowej został na terenie Warszawy szeroko rozpowszechniony jako okładzina wielu powojennych gmachów, między innymi użyto go w gmachu Urzędu Rady Ministrów przy Krakowskim Przedmieściu do wykonania stopni we wnętrzach odbudowanego po zniszczeniach wojennych pałacu. W latach 1948-1952 z tego materiału wykonano również stopnie polerowane wewnątrz gmachu Sejmu R.P., stopnie podestowe  i otoczenie Kolumny Zygmunta, jak również stopnie i podłogi w podziemiach Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej w Warszawie. W 1975 roku znaczne ilości sjenitu z Przedborowej wykorzystano do wyłożenia wnętrz budowanego wówczas Warszawskiego Dworca Centralnego. Tego materiału użyto do robót elewacyjnych również w innych miastach m.in. w Gdyni wykonano fragmenty dworca kolejowego a w Łodzi elewacja hotelu Orbis została wykonana z polerowanych płyt ze sjenitu z Przedborowej. Sjenit Kośmin zaczęto stosować na szerszą skalę w 1954 roku przy budowie stadionu Dziesięciolecia w Warszawie. Duże ilości płyt sjenitu Kośmińskiego zastosowano na wykonanie posadzek i stopni przy budowie Dworca Centralnego w Warszawie. W Krakowie w 1955 roku przy odbudowie Pomnika Adama Mickiewicza zniszczonego przez Niemców w 1940 roku, użyto sjenitu z Kośmina w formie dużych bloków w fakturze szlifowanej do wykonania stopni podestowych i monumentalnego cokołu. Na podkreślenie zasługuje wyjątkowa odporność sjenitów na szkodliwe działanie czynników atmosferycznych, zwłaszcza rdzy. W długotrwałym użytkowaniu nie wykazują zmian kolorystycznych – często występujących np.: na nagrobkach z jasnych granitów – ani nie następuje utrata połysku powierzchni polerowanych.

• « poprz.
• nast. »