A w Strzegomiu...

Przedstawiciele władz samorządowych i oświatowych ze Świdnicy i Strzegomia  gościli ostatnio w Hořicach w Czechach, gdzie doszło do spotkania poświęconego sprawom branży kamieniarskiej. Strona polska była zainteresowana organizacją tamtejszego szkolnictwa zawodowego. Pomysł szukania przykładów możliwych do przeniesienia na polski grunt wyszedł od Stanisława Sitarza, przewodniczącego Rady Miejskiej Strzegomia, który jeszcze w początkach lat dziewięćdziesiątych pracował w Czechach i w tym właśnie czasie dowiedział się o istnieniu szkoły kamieniarskiej w Hořicach. Ponieważ przewodniczący osobiście jest zaangażowany w tworzenie placówki kształcącej nowy narybek kamieniarski w Strzegomiu, zorganizował wyjazd do Hořic, żeby można było wypracować jakiś punkt odniesienia dla przyszłej strzegomskiej szkoły kamieniarskiej. Rzecz w tym, by nie zawężać spojrzenia na kształcenie do wzorów włoskich, ale uwzględnić rozwiązania, które mogą być nam bliższe już z tej choćby racji, że i nasi południowi sąsiedzi działają w warunkach bardzo zbliżonych do polskich. Spotkanie w szkole w Hořicach było umówione z dyrektorem placówki, panem Josefem Pażoutem. Z Polski do Czech wyruszyła ekipa w składzie: wicestarosta powiatu świdnickiego Zygmunt Worsa, dyrektor Powiatowego Centrum Kształcenia Praktycznego w Świdnicy mgr inż. Jan Duczmal (autor zdjęć prezentowanych w artykule), dyrektor Zespołu Szkół Zawodowych w Strzegomiu mgr Sławomir Dudziński i przewodniczący Rady Miejskiej Strzegomia Stanisław Sitarz. Hořice to miasto położone stosunkowo blisko granicy z Polską, około 60 km od przejścia granicznego Kralovec/Lubawka, dotarcie na miejsce nie sprawiło więc większych kłopotów. Delegacja polska została bardzo ciepło przyjęta przez gospodarzy, którzy zapoznali przybyłych z profilem szkoły i jej historią. Średnia Przemysłowa Szkoła Kamieniarstwa i Rzeźby w Hovicach w przyszłym roku będzie obchodziła 120-lecie istnienia. Przez cały ten czas funkcjonowała bez przerw dobrze służąc czeskiemu kamieniarstwu, a także tutejszemu środowisku artystycznemu. Nauczanie prowadzone jest trzech kierunkach: rzeźba, wydobycie i obróbka kamienia (kształci się techników wydobycia i obróbki maszynowej i ręcznej) oraz konserwacja zabytków. Łącznie naukę pobiera tu 170 uczniów. Mają oni zapewniony na miejscu internat, dzięki czemu społeczność uczniowską tworzy nie tylko lokalna młodzież, ale też i przybyła z innych stron Czech. Polskiej delegacji pokazano pracownie wszystkich trzech kierunków, a poczynione w nich obserwacje napełniły strzegomskich wysłanników optymizmem - wracali do kraju z przekonaniem, że nie taki wilk straszny, jak go malują - w warunkach polskich utworzenie szkoły kamieniarskiej nie jest niemożliwe i przy skromnej pomocy strony włoskiej od września bieżącego roku pierwsi uczniowie będą mogli zasiąść w ławkach nowej szkoły zawodowej. Cennym spostrzeżeniem był nacisk, jaki w kształceniu młodzieży kładzie się na stronę praktycznych umiejętności ucznia. Dyrektor szkoły podarował stronie polskiej podręcznik kamieniarstwa, który jest podstawą nauki kamieniarki, a także podręcznik traktujący o rekonstrukcji i konserwacji zabytków oraz program nauczania w zawodzie kamieniarz. Porównanie go z polskim programem, który aktualnie obowiązuje, prowadzi do konstatacji, że nie ma między nimi zasadniczych różnic. Liczba zajęć praktycznych i teoretycznych jest zbliżona, co tylko utwierdza w przyjętych rozwiązaniach dla tworzonej szkoły. Przewodniczący Sitarz stwierdził: „Myślę, że z chwilą, gdy klasa kamieniarska powstanie, zaprosimy Czechów, żeby się pochwalić naszymi poczynaniami w kierunku utworzenia w Polsce także szkoły kamieniarskiej”. Kształcenie w określonym zawodzie wiąże się oczywiście z zapotrzebowaniem rynku na tego rodzaju umiejętności. Jak wygląda w Czechach ta kwestia?Czechy to kraj czterokrotnie mniejszy od Polski, jeśli chodzi o liczbę mieszkańców. Z tych 170 uczniów, którzy aktualnie pobierają naukę, co roku około 40 zasila rynek pracy i jak zapewniają Czesi, wszyscy mają zatrudnienie w swoich specjalnościach. W ostatnich latach, podobnie jak we wszystkich krajach postkomunistycznych, była w Czechach duża swoboda w rozwijaniu działalności gospodarczej, nie były więc wymagane uprawnienia, kwalifikacje, umiejętności. Dzisiaj Czesi dostrzegają, że taki stan można było tolerować w okresie przejściowym, ale już dziś widać, że potrzeba przede wszystkim fachowców. Są nawet przypadki, że ci, którzy prowadzą działalność rzemieślniczą w zakresie kamieniarstwa a nie mają odpowiedniej profesjonalnej wiedzy na ten temat, szukają pomocy, by to zmienić i dla nich są organizowane specjalne kursy dokształcające. Nikt nie ma wątpliwości, że aby dobrze wykonywać swoją pracę, trzeba mieć również wiedzę teoretyczną, ponieważ ta, zdobyta poprzez samą praktykę, nie wystarcza. W Polsce zresztą ten problem widziany jest podobnie, istnieje potrzeba, by w kamieniarstwie byli zatrudniani pracownicy z podbudową przynajmniej szkoły zawodowej, a ich umiejętności nie ograniczały się tylko do tych koniecznych przy produkcji ale również, by obejmowały montaże i konserwację. Inna rzecz, że tak jak to jest w przypadku innych zawodów, kamieniarstwem powinny zajmować się osoby o pewnych predyspozycjach, bowiem nie każdy uczeń będzie czuł dobrze tę profesję, co przełoży się na poziom wykonania konserwacji zabytków czy obróbki kamienia. Stanisław Sitarz tłumaczy: „W Polsce od wielu lat nie ma szkół, które kształciłyby kamieniarzy, konserwatorów zabytków kamiennych czy rzeźbiarzy. Owszem były szkoły rzemiosł artystycznych, być może jeszcze funkcjonują ale koncentrują się one na innym tworzywie niż kamień. Szkoły wyższe prowadzą zajęcia w zakresie rzeźby w kamieniu ale zorientowane są na jednostki. A nam potrzebni są rzemieślnicy z prawdziwego zdarzenia, ich nam brakuje. Powinniśmy namawiać szkoły zawodowe i średnie, żeby kształciły młodzież, która ma do tego predyspozycje. Istnieje pogląd, że rzemiosło sprzed ostatniej wojny światowej zanika. Postępuje automatyzacja procesów produkcyjnych i na tradycyjne kamieniarstwo ręczne nie ma miejsca. Uważam, że nie jest aż tak źle. Utrzymuję kontakt z kilkoma rzemieślnikami kamieniarstwa artystycznego i oni mają stale zamówienia. Wykonują rzeźby sakralne, można je zobaczyć np. w Poznańskiem czy Zielonogórskiem. Do wykonania tego typu dzieł nie potrzeba dużej grupy wysoko kwalifikowanych rzeźbiarzy, bo wystarczy jeden wiodący, pod którego nadzorem zwykle pracują wykwalifikowani kamieniarze. Dla przykładu - w okolicy Strzegomia jest zakład pana Zbigniewa Kulasa, który stale wykonuje różne rzeźby, fontanny, wykańcza różne oryginalne elementy jednostkowe. A jeśli chodzi o konserwację zabytków to w tej chwili szczególnie na ziemiach zachodnich odbudowuje się dość dużo pałaców i zamków, kościołów, w których trzeba wykonać portale, maswerki, balustrady itp. A to wymaga obróbki ręcznej na przykład piaskowca czy wapienia. I do tego są potrzebni rzeźbiarze  kamieniarze”. W odniesieniu do powiatowego centrum kształcenia praktycznego w Strzegomiu pojawił się pomysł, żeby na jego terenie oprócz hali, w której byłyby zainstalowane maszyny i narzędzia do nauki obróbki maszynowej i mechanicznej, był zadaszony plac, gdzie uczniowie mogliby uczyć się kamieniarstwa ręcznego i rzeźbiarstwa. Jedną z obserwacji poczynionych w Czechach było szczególne umiłowanie uczniów i kadry w nauce rzeźby w wapieniu podobnym do pińczowskiego. Kolejnymi surowcami skalnymi stosowanymi w rzeźbiarstwie są różnej barwy i twardości piaskowce, marmury i wapienie zbite. W granicie pracują klasy najstarsze i używają do tego celu różnych elektronarzędzi, co dowodzi, że zastosowanie nowoczesnej techniki w kamieniarstwie ręcznym jest możliwe i potrzebne. „Zima tego roku nikogo nie rozpieszczała, była bardzo długa, ale są już pierwsze objawy ożywienia i kilka zakładów kamieniarskich zwróciło się do Urzędu Miejskiego z inicjatywą zatrudnienia bezrobotnych na sezon letni. W tej chwili około 40 bezrobotnych otrzymało pracę w zakładach kamieniarskich i wydobywczych. Ci pracodawcy, którzy przyjęli bezrobotnych z terenu gminy Strzegom, mają przyrzeczenie, że będą korzystali z ulg podatkowych z zakresu podatku od nieruchomości”  zapewnia przewodniczący Sitarz.  „W ostatnich miesiącach nie odbyły się żadne spotkania pracodawców z branży kamieniarskiej z regionu strzegomskiego. Natomiast odbyły się dwa spotkania zorganizowane przez tutejsze władze gminne - były to spotkania branżowe z przedstawicielami firm kamieniarskich. Na tych spotkaniach omawialiśmy różne problemy. Jako władze gminne deklarujemy pomoc w zakresie  promocji kamienia czy wyrobów z kamienia wyprodukowanych w Strzegomiu. Jest możliwość reklamy w Internecie firm kamieniarskich z naszego rejonu, przygotowujemy się też do wydania katalogu zawierającego spis tutejszych firm kamieniarskich. Ponadto przygotowywany jest teren do zorganizowania stałej ekspozycji wyrobów wyprodukowanych przez firmy kamieniarskie ze Strzegomia i okolic. Jak wiadomo, zbliżają się wielkimi krokami największe targi kamieniarskie w Europie organizowane w Stone+tec w Norymberdze. Niestety jeszcze nie dojrzeliśmy do tego, żeby na tych targach wspólnie wystąpić, ale jest to kwestia czasu, by podjąć i taką inicjatywę”.

• « poprz.
• nast. »