Już w starożytnoci stosowano masę perłowš jako cenne tworzywo dekoracyjne; używano jej do wyposażania rezydencji, inkrustowania luksusowych mebli, zdobienia broni, szat i przedmiotów codziennego użytku. Jeszcze w pierwszej połowie dwudziestego wieku był to podstawowy materiał do produkcji guzików, spinek, ozdobnych klamer itp. Masa perłowa jest wytworem płaszcza niektórych mięczaków (Mollusca) i stanowi warstwę wycielajšcš wnętrze ich muszli. Jej mišższoć może sięgać nawet kilkunastu milimetrów. Tworzywem masy perłowej jest:- aragonit (CaCO3), czyli substancja mineralna będšca rombowym polimorfem węglanu wapnia; zależnie od warunków wzrostu, może mieć postać kryształów płytkowych bšd słupkowych,- konchiolina, czyli substancja organiczna o złożonej naturze, zbudowana w przeważajšcej częci z białek i wielocukrów, (głównie grupy aminowe, amidowe i karboksylowe). Aragonit występuje w postaci drobnych heksagonalnych płytek o długoci od 5 do 10 cm i gruboci od 0,2 do 0,6 cm. W zmiennej iloci towarzyszy mu konchiolina, wycielajšca i wypełniajšca wšskie spoiny (10 nm) pomiędzy płytkami. Masa perłowa ma budowę uporzšdkowanš, warstewkowš. Warstwy tworzone sš przez szecioboczne płytki aragonitu ułożone jedna ponad drugš na podobieństwo cegieł tworzšcych mur. Warstwy aragonitowe układajš się równolegle do powierzchni muszli. Masa perłowa, z materiałowego punktu widzenia jest zaliczana do tzw. biokompozytów (nanobiokompozytów). Wynika to z jej budowy. Polega ona na powišzaniu drobnych, sztywnych, regularnie uszeregowanych, mikronowych płytek krystalicznych (aragonitowych) elastycznš substancjš organicznš (konchiolinš). Powoduje to, że wytrzymałoć masy perłowej na obcišżenia jest około dziesięciokrotnie większa od analogicznej własnoci betonu. Jednak największym walorem masy perłowej jest wytwarzany przez niš niepowtarzalny, niezwykle atrakcyjny efekt optyczny, na który składa się jej barwa podstawowa modyfikowana przez połysk i orient. Barwa podstawowa masy perłowej kształtowana jest przez absorpcję wiatła w konchiolinie i zależy od stosunku ilociowego aragonitu do konchioliny (zawierajšcej tlenki metali, pierwiastków przejciowych odpowiedzialnych bezporednio za barwę konchioliny) oraz od sposobu rozmieszczenia konchioliny w masie perłowej; w miarę wzrostu udziału konchioliny, zwłaszcza w warstewkach wierzchnich, jej barwa staje się coraz ciemniejsza. Najczęstsze barwy podstawowej masy perłowej to: czarna, szara, brunatna, czerwona, żółta, fioletowa, zielona, niebieska, różowa i biała. Barwa podstawowa masy perłowej jest modyfikowana przez połysk i orient, czyli zjawiska optyczne wywołane odbiciem, załamaniem, dyfrakcjš i interferencjš wiatła przez warstewkowš strukturę masy perłowej; na kształtowanie się tej struktury decydujšcy wpływ ma rodowisko bytowania mięczaka tworzšcego masę perłowš (temperatura, skład chemiczny, pH rodowiska wodnego, głębokoć bytowania, iloć i jakoć pożywienia). Połysk masy perłowej wywoływany jest wielokrotnym odbiciem i załamaniem promieni wietlnych w warstewkach złożonych z płytkowych kryształów aragonitu. W wyniku tego częć wiatła odbija się wprost z powierzchni masy perłowej, a częć z głębiej położonych warstewek. Jednoczenie promienie te uzyskujš okrelonš różnicę dróg optycznych, co pozwala im interferować, dajšc barwny refleks wgłębny (orient). W konsekwencji połysk masy perłowej jest wynikiem zdolnoci do odbicia wiatła przez strukturę masy perłowej i zdolnoci do interferencji odbitych promieni. W odczuciu obserwatora zjawisko to jest odbierane jako kombinacja refleksu powierzchniowego (połysk) i rozwietlajšcego masę perłowš barwnego refleksu wgłębnego (orient). Nadaje to masie perłowej bardzo atrakcyjny, niepowtarzalny i trudny do naladowania wyglšd.Najbardziej atrakcyjne wizualnie masy perłowe tworzone sš przez morskie limaki, głównie z rodzaju Haliotis, Trochus i Turbo oraz słono- i słodkowodne małże (głównie sporód Pteridae i Unioidae). W ostatnich latach coraz większym zainteresowaniem cieszš się masy perłowe wytwarzane przez limaki Haliotis. Ich żywy, egzotyczny wyglšd od paru lat inspiruje nie tylko jubilerów, lecz także projektantów wielu innych wyrobów. Jednym z bardzo interesujšcych kierunków wykorzystania masy perłowej jest łšczenie jej z kamieniem, a jedynym istotnym ograniczeniem jest tylko wyobrania i pomysłowoć projektantów. Jak dowodzš dotychczasowe realizacje w takim połšczeniu zyskujš oba materiały; delikatna masa perłowa korzysta z solidnoci kamienia, a kamień z ezoterycznoci masy perłowej (fig. 3). Nie może ujć uwadze również to, że oba materiały sš surowcami całkowicie naturalnymi, ekologicznymi. Masa perłowa przygotowywana jesti dostarczana w postaci bardzo dogodnej do użycia. Sš to niewielkie standaryzowane płytki o wymiarach 150 mm x 150 mm x 0,3 mm, 200 mm x 200 mm x 0,3 m, 230 mm x 130 mm x 0,3 mm oraz 300 mm x 300 mm x 0,3 mm lub też wšskie pasy o wymiarach 1200 mm x 50 mm x 0,3 mm (dostępne sš też szerokoci 20 mm i 30 mm) tworzone przez przyklejenie cienkiego plastra naturalnej masy perłowej wyciętego z muszli Haliotis do podłoża z włókna szklanego, z tworzywa akrylowego lub z tworzywa ceramicznego. limaki te produkujš masę perłowš o różnej barwie i fakturze; stšd doć bogata oferta kolorystyczna tych płytek (fig. 1). Może być ona dodatkowo wzbogacona przez zastosowanie różnorakich technik barwienia. Z uwagi na stosunkowo niskš twardoć (2,5-3,5 wg skali Mohsa) i odpornoć masy perłowej na cieranie powierzchnia paneli jest zabezpieczona cieniutkš powłokš utwardzonej żywicy poliuretanowej; na życzenie mogš być nakładane też bardziej trwałe powłoki zabezpieczajšce, np. ze szkła. Daje to niezbędnš w niektórych zastosowaniach wytrzymałoć i odpornoć na różne warunki użytkowania; bez widocznej szkody płytki takie mogš być narażone na działanie goršcej i zimnej wody oraz różnych rodków czyszczšcych stšd możliwoć stosowania w takich pomieszczeniach jak łazienka czy kuchnia (fig. 2, 3). Nie powinno się natomiast stosować masy perłowej w miejscach narażonych na działanie bardzo wysokich temperatur, np. w kominkach oraz na bezporednio działajšce promieniowanie słoneczne. W ekstremalnie niekorzystnych warunkach masa perłowa może z upływem czasu ulec degradacji (spłowieć i popękać). Panele daje się wygodnie przycinać i formować przy pomocy stalowego ostrza, np. noża, nożyc, gilotyny, a przy bardziej skomplikowanej formie lepiej jest posłużyć się nożem laserowym. Laminat ten można kleić do każdego podłoża za porednictwem całej gamy klejów, np. z rodziny epoksydowych.
Skorzystaj z naszej prenumeraty.
Zamów całoroczną prenumeratę Świata Kamienia!
45-837 Opole, ul. Wspólna 26 woj. Opolskie Tel. +48 77 402 41 70 Biuro reklamy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. Redakcja: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. |