Dolomit z Libiąża w budowlach zabytkowych Krakowa

Obok piaskowca i białego wapienia jury skalistej do budowy wielu obiektów zabytkowych Krakowa,  przy robotach kamieniarskich,  został użyty w dużych ilościach dolomit z Libiąża i to począwszy już od końca XIV wieku. Początkowo używano bloków dolomitu  dość nieśmiało, wprowadzając ten rodzaj kamienia  tylko sporadycznie przy robotach kamieniarskich wykonywanych z wapienia jury skalistej np. w katedrze na Wawelu, potem w kruchcie kościoła św. Katarzyny na Kazimierzu. Na większą skalę zaczęto używać dolomitu - w latach późniejszych np. ogrodzenie od strony zachodniej i południowej katedry wawelskiej (1608 - 1616 r.) łącznie z bramami barokowymi wykonano już w całości z tego dolomitu. W okresie baroku  dolomit z Libiąża stał się bardzo popularnym materiałem kamieniarskim,  wykonano z niego wiele poważnych robót budowlanych np. elewację frontową kościoła św. św. Piotra i Pawła przy ul. Grodzkiej. Nie zapomniano o tym materiale w następnych wiekach, ale najważniejszą budowlą wykonaną z niego w całości są monumentalne bulwary nadwiślańskie. Wkrótce minie 100 lat od rozpoczęcia intensywnych prac nad zabezpieczeniem brzegu Wisły w Krakowie. W latach 1904  1918, kiedy prezydentem miasta został Juliusz Leo, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, nastąpił okres szybkiej rozbudowy miasta. Wówczas wybudowano kamienne bulwary zwane Bulwarami Kazimierzowskimi, które stały się wtedy niewątpliwym sukcesem inżynierskim. Do budowy użyto dolomitu Libiŕý, z którego wykonano kilkanaúcie tys. mł elementów  zwůaszcza na balustradć  osiŕgajŕcych w niektórych przypadkach rozmiary do 200 x 60 x 20 cm. Wysokość ok. 6,0 m ścian bulwarów podzielona warstwowym układem elementów kamiennych opartym na kamieniarskim wiązaniu spoin pionowych oraz faktura naturalnego przełamu dolomitu o barwie szarokremowej aż do bladożółtawej tworzą ciekawą harmonijną całość. Niezwykle interesująca architektura ścian bulwarów ciągnących się na przestrzeni kilku kilometrów wpisuje się w piękno zabytkowego Krakowa. Arkadowe nisze jak i półokrągłe tarasy, z których prowadzą  schody nad Wisłę nawiązują do renesansowych wzorów. Korespondują też z renesansowymi elementami architektury wzgórza wawelskiego. Warto podkreślić, że efekt ten osiągnięto wyłącznie pracą ludzkich rąk bez wspomagania współczesną techniką. W latach 1931  1935 z dolomitu Libiąż wykonano elewację monumentalnego gmachu publicznego jak Muzeum Narodowe i elementy małej architektury Biblioteki Jagiellońskiej. Po 1945 roku z dolomitu wykonano elewację nowego gmachu Muzeum Narodowego, biurowca telekomunikacji przy ul. Rakowickiej, fragmenty nawierzchni Rynku Głównego oraz posadzkę w hali głównej i w podcieniach arkadowych po obu stronach Sukiennic. Użyto tego materiału do wykonania drobnych form architektonicznych np. cokołów, pomników itp. detali. Dolomit z Libiąża stosowany racjonalnie w architekturze Krakowa już od XIV wieku zdał egzamin ponieważ dzięki swej barwie i strukturze doskonale harmonizuje z architekturą zabytkową.

Kamień w zabytkach Krakowa, inż. T. Tyrowicz, praca niepublikowana

• « poprz.
• nast. »