Tarcze nowego typu sposobem na hałas

Hałas emitowany na stanowiskach pracy w górnictwie skalnym przekracza często wartości dopuszczalne. Dotyczy to zwłaszcza stanowisk związanych z obróbką oraz przeróbką surowca. Jedną z możliwości ograniczenia tego zagrożenia na stanowiskach operatorów pił tarczowych jest zastosowanie nowych typów tarcz oraz ograniczenie czasu pracy podczas cięcia. W artykule przedstawiono wyniki pomiarów w firmie GRANEX w Strzegomiu wykonanych podczas cięcia płyt granitowych przy zastosowaniu dwóch różnych tarcz.

Wartości NDN hałasu zawarto w załączniku nr 2 do rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Zgodnie z tym rozporządzeniem hałas w środowisku pracy jest charakteryzowany przez:

-poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy i odpowiadającą mu ekspozycję dzienną lub poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy i odpowiadającą mu ekspozycję tygodniową (wyjątkowo w przypadku hałasu oddziałującego na organizm człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych dniach w tygodniu)

-maksymalny poziom dźwięku A

-szczytowy poziom dźwięku C.

Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy (LEX,8h) lub tygodnia pracy (LEX,w) jest wielkością stosowaną do scharakteryzowania hałasu zmieniającego się w czasie lub zmiennej ekspozycji na hałas. Definiowany jest jako równoważny (uśredniony energetycznie) poziom dźwięku A, w dB, wyznaczony dla czasu ekspozycji na hałas równego znormalizowanemu czasowi pracy (tj. dla 8-godzinnego dnia pracy lub tygodnia pracy) i określony wzorem:

 gdzie:

            LAeq, Te  -równoważny poziom dźwięku A wyznaczony dla czasu ekspozycji Te, w dB

            To   -czas odniesienia = 8 h = 480 min = 28800 s 

            i  -kolejny dzień roboczy w rozważanym tygodniu

            n  -liczba dni roboczych w rozważanym tygodniu (może być różna od 5).

Odpowiednikiem poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do dnia lub tygodnia pracy jest wielkość zwana dzienną lub tygodniową ekspozycją na  hałas  EA,Te, , tzw. dawka hałasu, wyrażana w Pa2s. Między ekspozycją na hałas a poziomem ekspozycji istnieje następujący związek:

EA,Te = 1,1510 -510

Maksymalny poziom dźwięku A (LAmax) oznacza maksymalną wartość skuteczną poziomu dźwięku A, a szczytowy poziom dźwięku C (LCpeak) maksymalną wartość chwilową poziomu dźwięku C. Wielkości te służą do oceny hałasów krótkotrwałych

i impulsowych o dużych poziomach.

Dopuszczalne ze względu na ochronę słuchu (kryterium szkodliwości) wartości poziomu ekspozycji na hałas: odniesionego

do ośmiogodzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub tygodnia pracy, maksymalnego poziomu dźwięku A i szczytowego poziomu dźwięku C, podane w tabeli 1, obowiązują jednocześnie.  Należy zdawać sobie sprawę, że przestrzeganie tych wartości nie zabezpiecza wszystkich pracowników przed szkodliwym wpływem hałasu. Można przyjąć, że nieprzekraczanie NDN powinno chronić średnią populację pracowników przed ubytkami słuchu przekraczającymi       2 dB po 40 latach zawodowej ekspozycji na hałas.

Hałas podczas cięcia płyt granitowych    

W kopalniach surowców skalnych oraz zakładach kamieniarskich podczas cięcia surowca skalnego emitowany jest hałas, który niejednokrotnie na stanowisku operatorów pił przekracza wartość dopuszczalną poziomu ekspozycji odniesionego do ośmiogodzinnego dnia pracy. W firmie „Granex” w Strzegomiu przeprowadzono badania porównawcze poziomu hałasu emitowanego przy zastosowaniu dwóch różnych tarcz do cięcia zamontowanych na pile mostowej Kaspe z tarczą f 500.  Pomiary zostały wykonane przy zastosowaniu do cięcia płyt granitowych tarczy regenerowanej z napawanymi 36 zębami o wysokości i grubości odpowiednio 12 i 3,5 mm oraz tarczy Steinex z dyskiem powlekanym włóknem węglowym z 36 zębami o szerokości, wysokości i grubości odpowiednio 40, 10 oraz 3,5 mm.  Wartość hałasu zmierzonego w odległości 10 cm od tarczy wynosiła odpowiednio 102,4 dB/A dla tarczy regenerowanej oraz 100,6 dB/A dla tarczy firmy Steinex. Wyniki pomiarów w poszczególnych pasmach częstotliwości  przedstawiono na rysunku 1. 

Wyniki obliczeń zagrożenia hałasem na stanowisku operatora piły przedstawiono

w tabeli 2. Pomiary niezbędne do wykonania tych obliczeń były przeprowadzone sonometrem zlokalizowanym w odległości około 10 cm od ucha pracownika. Jak wynika z tabeli przy pracy cyrkularki przez 2 godziny, przy tarczy z zębami napawanymi poziom ekspozycji na hałas odniesiony do ośmiogodzinnego dnia pracy wynosi 83,7 dB/A, natomiast przy tarczy Steinex 81.7 dB/A. Nowa tarcza daje więc obniżenie poziomu ekspozycji na hałas

o 2 dB/A.

            Na rysunku 2 przedstawiono wykres, jak kształtowałoby się zagrożenie hałasem (poziom ekspozycji na hałas odniesiony do ośmiogodzinnego dnia pracy) w zależności od zmiany czasu pracy piły wyposażonej w tarczę Steinex. Jak wynika z rysunku, przy ciągłej pracy piły, zgodność z przepisami (85 dB/A) można osiągnąć przy 300 min.

Hałas w górnictwie skalnym obok zapylenia jest główną przyczyną stwierdzonych chorób zawodowych. W myśl rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca jest zobowiązany zapewnić ochronę pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas, a w szczególności zapewnić stosowanie: procesów technologicznych nie powodujących nadmiernego hałasu, maszyn i innych urządzeń technicznych powodujących możliwie najmniejszy hałas, nie przekraczający dopuszczalnych wartości, rozwiązań obniżających poziom hałasu w procesach pracy. Przedstawione rozwiązanie polegające na zastosowaniu nowych tarcz do cięcia płyt granitowych w powiązaniu z ewentualnym ograniczeniem czasu ekspozycji pozwala na osiągnięcie na stanowisku operatora cyrkularki, z uwagi na zagrożenie hałasem, stanu zgodnego z przepisami.

Artykuł recenzowany przez dra Wiesława Frankiewicza z Wydziału Górniczego Politechniki Wrocławskiej Zakładu Górnictwa Odkrywkowego.