Dokument bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

Konieczność sporządzania dokumentu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w krajach Unii Europejskiej wynika z dyrektyw 92/91/EWG oraz 92/104/EWG. W punkcie 2 części II Dyrektywy 92/104/EWG stwierdza się, że pracodawca zapewni zredagowanie i aktualizację dokumentu dotyczącego bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, który będzie spełniał wymagania artykułów 6, 9 oraz 10 dyrektywy 89/391/EWG. Dokument bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, zgodnie z wymienionymi powyżej dokumentami, musi w szczególności wykazać, że zagrożenia, na które narażeni są pracownicy w miejscu pracy, są określane i oceniane, że zostaną podjęte właściwe środki w celu osiągnięcia celów przedmiotowej Dyrektywy oraz że użytkowanie i utrzymanie miejsca pracy i jego wyposażenie są bezpieczne.Dokument bezpieczeństwa i ochrony zdrowia musi być sporządzony przed rozpoczęciem pracy i powinien być weryfikowany, jeśli w miejscu pracy podjęte zostaną istotne zmiany, polegające na przykład na rozbudowie lub przekształceniach stanowiska pracy. Pracodawca, który zgodnie z krajowym ustawodawstwem i praktyką jest odpowiedzialny za miejsce pracy, zobowiązany jest do koordynowania wdrażania wszystkich środków związanych z bezpieczeństwem i ochroną zdrowia pracowników, a w dokumencie musi określić cel koordynacji i środki oraz procedury wdrażania.W Narodowym Programie Przygotowań do Członkostwa w Unii Europejskiej przewidziano, że przepisy dotyczące obowiązku sporządzenia tego dokumentu wejdą w życie w 2002 roku. Zaznaczono jednak, że możliwa jest zmiana tego terminu w przypadku szybkiego zakończenia prac nad nowelizacją ustawy Prawo geologiczne i górnicze. Artykuł 78 Prawa geologicznego i górniczego na podstawie nowelizacji z dnia 27 lipca 2001 roku (Dz.U. nr 110, poz. 1190) otrzymał brzmienie: Art. 78.1. Minister właściwy do spraw gospodarki w porozumieniu z ministrami właściwymi do: spraw pracy i spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego związanego z ruchem w poszczególnych rodzajach zakładów górniczych, a także szczegółowe zasady oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających to ryzyko, w formie dokumentu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników zatrudnianych w ruchu zakładów górniczych.Prawo geologiczne i górnicze zostało znowelizowane w związku z dostosowywaniem przepisów upoważniających do wydania aktów wykonawczych do wymogów Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej (Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r. - Dz.U. Nr 78, poz. 483) dotyczących źródeł prawa. Obowiązek wydania nowych aktów wykonawczych do Prawa geologicznego i górniczego, wynika z art. 16 ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku o zmianie ustawy Prawo geologiczne i górnicze, który mówi: Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w ustawie stosuje się przepisy dotychczasowe, o ile nie są sprzeczne z niniejszą ustawą, nie dłużej jednak niż przez 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.Powyższa ustawa weszła w życie z dniem 1 stycznia 2002 roku. Wynika z tego, że Minister Gospodarki powinien, najpóźniej do dnia 30 czerwca 2002 roku, wydać nowe rozporządzenie, dające przedsiębiorcom górniczym możliwość prowadzenia działalności zgodnie z obowiązującym prawem.W dniu 28 czerwca 2002 roku ukazało się Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny pospolite (Dz.U. Nr 109, poz. 962).Zgodnie z tym Rozporządzeniem przedsiębiorca jest zobowiązany do opracowania, przed rozpoczęciem prac, dla każdego zakładu górniczego dokumentu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, który powinien być dostępny w zakładzie górniczym oraz aktualizowany każdorazowo w przypadku zmiany, rozbudowy i przebudowy miejsca lub stanowiska pracy, powodującej zmianę warunków pracy. Dokument ten powinien stanowić zbiór wewnętrznych regulacji i dokumentów umożliwiających ocenę i dokumentowanie ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających to ryzyko w zakładzie górniczym.

Dokument bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, zgodnie z Rozporządzeniem

z 28 czerwca 2002 r., powinien zawierać

w szczególności:

1) strukturę organizacyjną zakładu górniczego,

2) opis zagrożeń w zakładzie górniczym,

3) odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy,

4) sposób aktualizacji dokumentu bezpieczeństwa,

5) sposoby oceny i dokumentowania ryzyka,

6) opis postępowania związanego

z bezpiecznym prowadzeniem ruchu zakładu górniczego, w zakresie:

a) bieżącego przeprowadzania analiz i badań niezbędnych dla bezpiecznego prowadzenia ruchu zakładu górniczego,

b) projektowania, wykonywania, wyposażenia i przekazywania do użytkowania nowych miejsc i stanowisk pracy,

c) zmiany, rozbudowy i przebudowy miejsc

i stanowisk pracy, powodujących zmianę warunków pracy,

d) ochrony przed zagrożeniami występującymi w zakładzie górniczym,

e) przeglądów maszyn i urządzeń dla utrzymywania ich w stanie sprawności,

f) zatrudniania i koordynacji prac wykonywanych przez inne podmioty gospodarcze,

g) obiegu dokumentów pokontrolnych organów nadzoru zewnętrznego,

7) opis postępowania związanego

z bezpieczeństwem zatrudnionych w ruchu zakładu górniczego w zakresie:

a) identyfikacji i monitorowania zagrożeń,

b) oceny i dokumentowania ryzyka dla miejsc i stanowisk pracy, wykonywanych w oparciu o ogólne wytyczne dla oceny ryzyka zawodowego,

c) opracowania instrukcji bezpieczeństwa

i higieny pracy,

d) konsultowania i udziału pracowników

w sprawach dotyczących bezpieczeństwa

i higieny pracy, w tym przy opracowywaniu instrukcji,

e) informowania pracowników o ryzyku

i sposobach zapobiegania zagrożeniom,

f) zatrudniania pracowników posiadających wymagane kwalifikacje lub potrzebne umiejętności,

g) identyfikacji i wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych,

h) przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników,

i) szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa

i higieny pracy,

j) badań przyczyn i okoliczności wypadków przy pracy,

8) opis postępowania w sytuacjach awaryjnych dotyczących:

a) sposobów ewakuacji i zapewnienia środków ratunkowych,

b) organizacji ratownictwa i pierwszej pomocy medycznej,

c) zapewnienia łączności, systemów ostrzegawczych i alarmowych.

Do sporządzania dokumentu bezpieczeństwa mogą być wykorzystane posiadane przez przedsiębiorcę dokumenty i opracowania. Kierownik ruchu zakładu górniczego jest zobowiązany zapoznać pracowników zakładu górniczego z obowiązującym dokumentem bezpieczeństwa lub odpowiednią jego częścią, natomiast pracownik musi fakt ten potwierdzić na piśmie oraz przestrzegać jego postanowień.Analizując strukturę dokumentu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników można stwierdzić, że powinien on spełniać cechy podstawowego dokumentu regulującego działalność zakładu górniczego w zakresie zapewnienia skutecznej ochrony życia i zdrowia pracowników własnych oraz pracowników innych przedsiębiorców, wykonujących określone zadania w zakładzie górniczym. Zagadnienia, które należy regulować, w tym dokumencie wskazują, że prawodawca w pewien sposób motywuje przedsiębiorców górniczych do większego zaangażowania w sprawy bezpieczeństwa i higieny pracy. Podobieństwo wymagań, co do treści dokumentu, do wymagań określonych w dobrowolnych do stosowania normach dotyczących bezpieczeństwa pracy (np. PN-N 18001) sugeruje wręcz, że w zakładach górniczych powinno się wprowadzić systemy zarządzania bezpieczeństwem i ochroną zdrowia.

Literatura:

1. Paździorek G., Gwóźdź M., Zaangażowanie Wyższego Urzędu Górniczego w działania

z zakresu integracji europejskiej, WUG, Bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska

w górnictwie 3(67)/2000.

2. Paździorek G., Narodowy Program Przygotowania do Członkostwa w Unii Europejskiej, WUG, Bezpieczeństwo pracy

i ochrona środowiska w górnictwie 2(66)/2000.

3. Dyrektywa Rady z dnia 3 grudnia 1992 roku dotycząca minimalnych wymagań w zakresie poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników odkrywkowego i podziemnego przemysłu wydobywczego, 92/104/EWG.

4. Dyrektywa Rady z dnia 12 czerwca 1989 roku dotycząca wprowadzenia środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy, 89/391/EWG.

5. Nędza Z., Jerzak S., Ocena środowiska pracy w świetle przepisów Unii Europejskiej, Górnictwo Odkrywkowe nr 4/2001, Wrocław.

6. Kubera W., Podstawy prawne i zasady tworzenia dokumentu bezpieczeństwa dla zakładu górniczego Kopalnia Bazaltu "Krzeniów", praca niepublikowana, Wydział Górniczy Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2002.

7. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 roku o zmianie ustawy -  Prawo geologiczne i górnicze, Dz.U.

nr 110, poz.1190.

8. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa

i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny pospolite, Dz.U. nr 109, poz. 962.