Powoli zamykam rozdział dotyczący traków piłowych (TP), narzędzi trakowych, sposobu ich ustawiania i napinania, doboru piasku stalowego, automatycznych podawaczy masy i sposobu ich instalowania. Dla ułatwienia podaję informację o zawartości i lokalizacji dotychczas omówionych tematów. W kolejnych odcinkach cyklu zajmę się trakami tarczowymi (TT) i cięgnowymi (TC) w kolejności pokazanej na karcie katalogowej TRAKI DO KAMIENIA. Odcinek ten zamykam kartą katalogową DIAMENTOWE TARCZE TNĄCE, która symbolizuje przejście od obrabiarek pracujących piłami trakowymi o ruchu posuwisto-zwrotnym do narzędzi obrotowych jakimi są tarcze tnące nazywane często piłami tarczowymi.
Co było, co będzie?
Dla Czytelników „Świata Kamienia”, którzy dopiero teraz zwrócili uwagę na cykl materiałów „O obróbce kamienia prawie wszystko” oraz tych, którym mogą być przydatne informacje zawarte w poprzednich odcinkach, podaję ich zawartość i lokalizację:
Nr 7 (2000)
Ogólnie o mechanicznej obróbce kamienia (obróbka ścierna, ostrzowa, łupanie) *Piłowanie ścierniwem luźnym (co się dzieje
w szczelinie piłowej?) str. 61-65
*O granicie i jego własnościach konstrukcyjnych „Czy wiesz, że ” str.60.
Nr 8 (1/2001)
*Obróbka ścierniwem związanym (tarcze karborundowe i diament.) str. 64-66
*O ciekawej konstrukcji traka dzielącego „Mały, ale szybki” str. 71
*Karta katalogowa DIAMENTOWA PIŁA TRAKOWA. Nr 9 (2/2001)
*Traki piłowe do kamienia - od ręcznych, o konstrukcji drewnianej do traków współczesnych, dane techniczne, omówienie głównych zespołów str. 80-83
*Karta katalogowa TRAKI DO KAMIENIA Klasyfikacja Nr 10 (3/2001)
*Nietypowe traki piłowe (o ramie pionowej, traki z podnoszonym wózkiem, traki pionowe) zdjęcia, opis konstrukcji, dane techniczne. Rozstawianie pił w ramie piłowej sposoby napinania pił str.104-08
*Karta katalogowa PIŁY TRAKOWE- Klasyfikacja. Nr 11 (4/2001)
„Zalecenia praktyczne dla nabywców nowych i używanych traków piłowych
*Szczegółowe zasady ustawiania pił trakowych. Mechaniczne (klinowe) i hydrauliczne napinanie pił
*Konstrukcja i sposób działania hydraulicznych napinaczy pił str. 98-103
*Karta katalogowa HYDRAULICZNY NAPINACZ PIŁ Nr 12 (5/2001)
*O sposobie produkcji i własnościach piasku metalowego, stosowanego m.in. do piłowania granitu i twardych piaskowców
* Wpływ własności piasku stalowego na wydajność i jakość piłowania str.98-99
Nr 13 (6/2001)
*Sposób działania i konstrukcja automatycznych podawaczy masy ściernej
* Sposób zabudowy traków wielopiłowych z podawaczami.
* Podstawowe obliczeniowe NOMOGRAMY do obliczeń technologicznych piłowania bloków
Szybsza piła czy tarcza tnąca?
Średnia prędkość piły w poziomym traku wolnobieżnym wynosi od 0,96 m/s (skok 360 mm
i 80 obr/min) do 1,98 m/s (skok 520 mm i 85 obr/min). W trakach szybkobieżnych głównie trakach diamentowych TPp- uzyskuje się prędkości od 2 m/s (500-120 obr) do 3,33 m/s (500-200 obr ). Jak z tego wynika piasek stalowy atakuje kamień z prędkością od 1 do 2 m na sekundę, zaś ziarno diamentowe zawarte w segmencie piły diamentowej z prędkością 2 do 3 m/s. Natomiast ziarno diamentowe zawarte w segmencie diamentowej tarczy tnącej porusza się z prędkością od 25/30 m/s przy cięciu granitu, do 40/65 m/s przy cięciu piaskowca. Nawet uwzględniając fakt, że ziarno ścierne umieszczone w tarczy tnącejatakuje kamień tylko na części obwodu tarczy (w przeciwieństwie do piłowania, gdzie ziarno pozostaje w kontakcie z kamieniem podczas pełnego skoku piły) można przewidzieć, że skuteczność obróbki narzędziami tarczowymi jest wielokrotnie wyższa. Potwierdza to praktyka: pojedyncza piła trakowa piłująca blok granitowy o długości 2 m przy opadzie 3 cm/h uzyskuje wydajność 600 cm2 na godzinę. Natomiast diamentowa tarcza tnąca uzyskuje w granicie strzegomskim wydajność rzędu 150 cm2/min czyli 9000 cm2/h (15 krotnie większą!). Oczywiście przytoczone obliczenia oparte są na pewnych uproszczeniach, pokazują, w jak znacznym stopniu można zwiększyć efektywność obróbki, w tym przypadku piłowania, przez zmianę narzędzia i technologii.
Z drugiej strony należy zadać pytanie: a ile taka zmiana kosztuje?
Wbrew pozorom nie jest prosta. Można co prawda obliczyć koszt narzędzia przypadający na 1 m2 przeciętej powierzchni, jednak
żeby być w porządku, trzeba porównać amortyzację obrabiarki (koszt zakupu i montażu rozbity
na przewidywany okres eksploatacji, koszt energii elektrycznej i wody, oczyszczania ścieków, robocizny i in.). Odpowiedź na postawione w tytule pytanie można odczytać bez zbędnych obliczeń obserwując krajowe ,a zwłaszcza zagraniczne zakłady obróbcze Przy wielkoseryjnej produkcji dużych płyt granitowych i piaskowcowych panują wielopiłowe, często gigantyczne traki wahadłowe z wózkami o szerokości do 7m, umożliwiające równoczesne piłowanie setkami pił. Ale już pojawiła się „tarczowa” konkurencja w postaci wielotarczowych traków podcinających („wielopił”) w naszej klasyfikacji oznaczonych symbolem TTh. Umożliwiają one wielkoseryjną produkcję cienkich (od 1 cm) płytek granitowych i marmurowych w technologii paskowej (wycinanie pasków bezpośrednio z bloku). Można przypuszczać , że obserwowany szybki postęp techniczny w produkcji diamentowych pił trakowych doprowadzi do zbliżenia kosztów piłowania granitu piaskiem metalowym i narzędziami diamentowymi, a wtedy komu będzie się chciało brudzić trakownię masą trącą z piaskiem stalowym ? A wtedy na rynku pozostaną tylko diamentowe piły trakowe i niemniej diamentowe tarcze tnące, które już obecnie niepodzielnie panują w zakładach obróbki kamienia
Piła czy nie piła ?
Narzędzie obrotowe z rozmieszczoną na obwodzie częścią tnącą, pokazane na kolejnej karcie katalogowej nosi nazwę DIAMENTOWA TARCZA TNĄCA .Taką nazwę przewidywała
polska norma PN-70/M-02810 „Klasyfikacja i znakowanie narzędzi do obróbki kamienia”.
Narzędzia te ujęte są w grupie KC „Tarcze tnące”, która obejmuje typy : KCP-Tarcze
pierścieniowe ,KCR-Tarcze ostrzowe i KCS-Tarcze segmentowe(w tym typie mieszczą się
segmentowe tarcze diamentowe). W praktyce warsztatowej naszej branży dla tego narzędzia często stosowana jest nazwa PIŁA lub bardziej czytelne określenie PIŁA TARCZOWA. Wydawało mi się, że określenie PIŁA powinno być zarezerwowane dla narzędzi trakowych i dlatego postanowiłem sprawdzić jak z tym problemem poradzono sobie w innych krajach
Włosi najwyraźniej odróżniają te grupy narzędzi :
LAME = piła DISCO = tarcza
Niemcy- według najnowszego słownika branżowego VDMA (wydanie 2001r) swoje narzędzia nazywają :
piły trakowe...........Gatterblatt (Blatt=brzeszczot)
tarcze tnące.........Trennscheibe(Scheibe=tarcza)
Anglicy co prawda nie dominują w branży kamieniarskiej, lecz język angielski dominuje w folderach i opisach technicznych. Interesujące nas narzędzia w tym języku nazywane są:
piły trakowe.......Blade tarcze tnące............Circular blade
Dlaczego tak szczegółowo omawiam tą sprawę? W naszej literaturze branżowej (poza
wymienioną powyżej normą) brak jest ustaleń dotyczących nazw narzędzi a zwłaszcza
obrabiarek. Często oglądam reklamy, w których traki tarczowe zachwalane są jako piły.
Gdyby nie rysunek lub zdjęcie nie byłoby wiadomo czy oferowane jest narzędzie czy
obrabiarka. W kolejnych odcinkach cyklu postaram się konsekwentnie stosować nazwę PIŁA do narzędzi trakowych i TARCZA do narzędzi obrotowych.
Diamentowa tarcza tnąca
Uwidocznione na kolejnej karcie katalogowej narzędzie znajduje szerokie zastosowanie w obróbce kamienia. Można zaryzykować stwierdzenie, że jest narzędziem podstawowym i najczęściej stosowanym. Duże tarcze diamentowe (3500-4000 mm) służyły do wycinania bloków marmurowych i wapieniowych bezpośrednio ze złoża ( ostatnio obserwuje się odchodzenie od tej metody na rzecz bardziej uniwersalnych i sprawnych wrębiarek linowych ).Tarcze te służą obecnie do rozcinania bloków kamiennych na grube płyty. Tarcze diamentowe o średnicach do 1600 mm stosowane są powszechnie (również w Polsce) w wielopiłowych trakach tarczowych z podcinaniem tzw. „wielopiły” do wycinania pasków kamiennych bezpośrednio z bloku. Tarcze diamentowe o mniejszych średnicach i różnym stopniu wypełnienia części tnącej (od obrzeży ciągłych do segmentowych ) są powszechnie stosowane do cięcia ,rozcinania płyt i wielu czynności obróbczych o jakich nie śniło się ich producentom.
Po tak rozbudowanej części teoretycznej czas powrócić do szarej, warsztatatowej rzeczywistości . Montaż i ustawianie tarcz tnących. Narzędzia diamentowe ze względu na swoją wartość muszą być montowane w sposób umożliwiający pełne wykorzystanie ich możliwości tnących. Instalowanie kosztownej diamentowej tarczy tnącej na obrabiarce, której wrzeciono i skorodowane tarcze dociskowe wykonują przy każdym obrocie wrzeciona podejrzane ruchy promieniowe i/lub poosiowe .na pewno nie ułatwią nam cięcia. A koszty ?
Z tego względu firmy produkujące narzędzia diamentowe w swoim dobrze zrozumiałym interesie opracowały wytyczne określające geometryczne warunki instalacji narzędzi diamentowych , które pozwolę sobie przytoczyć poniżej .
1 . Zaczynamy od sprawdzenia czy wrzeciono obrabiarki jest dobrze ułożyskowane
Na stałej, równej powierzchni stołu lub wózka ustawiamy podstawę uchwytu (najlepiej magnetyczną) z czujnikiem. Ręcznie obracając wrzeciono sprawdzamy jego bicie promieniowe dR. Lokalizacja punktów pomiarowych i oznaczenie odchyłek podane
są na rysunku fig.24
Dopuszczalne wartości dR w zależności od średnicy tarczy tnącej :
D 200-500 mm............dR = 0,02 mm
D 550-1200 mm................= 0,03 mm
D 1300-3000 mm..............= 0,04 mm
2. Sprawdzamy stan i wymiary tarcz dociskowych .Zalecane wymiary tarcz dociskowych podane są w tablicy 13.1.
Obie tarcze dociskowe muszą mieć identyczne średnice powierzchni stykowych po obu stronach tarczy tnącej. W przypadku zastosowania tarcz o różnych średnicach po zaciśnięciu nakrętką brzeszczot tarczy zostanie wygięty w kierunku tarczy o mniejszej średnicy. A wtedy na pewno nie tylko nie ustawimy tarczy, ale możemy ją trwale wygiąć.
Dopuszczalne wartości odchyłek dD można obliczyć z zależności dD = 5/100 D .
Dla najczęściej stosowanych średnic tarcz tnących dopuszczalne wartości wynoszą :
D 200-300 mm..............dD = 0,02 mm D 1200-1400 mm..........dD = 0,06 mm
D 350-600 mm................... = 0,03 mm D 1500-2000 mm...............= 0,08 mm
D 700-800 mm................... = 0,04 mm D 2500-3000 mm..............= 0,10 m
D 900-1000 mm................. = 0,05 mm
3. Sprawdzamy czy tarcza tnąca została założona na wrzeciono zgodnie z kierunkiem zaznaczonym strzałką na brzeszczocie.
4. Sprawdzamy czy brzeszczot tarczy jest płaski i czy podczas każdego obrotu nie będzie się przechylać się „do przodu i do tyłu”. Oficjalnie nazywa się to biciem poosiowym tarczy (przesunięcia skierowane wzdłuż osi ) i na rysunku oznaczone jest symbolem dT.
Kolejność czynności :
Ustawiamy czujnik na podstawce jak w p.1 i jego końcówkę umieszczamy na obrzeżu tarczy (bezpośrednio pod segmentami). Obracając tarczę obserwujemy jej największe wychylenia.
Dopuszczalne wychylenia dT nie mogą przekraczać 5% średnicy tarczy tnącej , a konkretne wartości podaję poniżej :
D 200.mm....dT = 0,10 mm D 1000..mm........dT = 0,50 mm
D 250 mm....... = 0,12 mm D 1200 mm.............= 0,60 mm
D 300 mm....... = 0,15 mm D 1600 mm............= 0,80 mm
D 400-450 mm = 0,20 mm D 2000 mm............= 1,00 mm
D 500-550 mm = 0,25 mm D 2500-2700..........= 1,25 mm
D 600................= 0,30 mm D 3000 mm........... = 1,50 mm
5. Sprawdzamy czy tarcza tnąca nie podnosi się i opuszcza w rytm obrotów wrzeciona, co fachowo określa się jako bicie promieniowe tarczy. Na rysunku odchyłkę tą oznaczyłem jako dO.
Przed zgłoszeniem ewentualnej reklamacji u producenta narzędzi radzę sprawdzić czy przyczyną tego zjawiska nie jest za duży otwór w tarczy, lub źle dobrana wkładka dystansowa.
Dopuszczalne wartości bicia promieniowego dO podaję poniżej
D 200-400 mm...........dO = 0,15 mm
D 450-1200 mm............. = 0,20 mm
D 1300-3000 mm............= 0,25 mm
Niewielkie odchyłki dO najczęściej udaje się doprowadzić do stanu zadawalającego podczas „ostrzenia” nowego narzędzia.
6. Na końcu sprawdzamy czy nasza tak dokładnie i staranie ustawiona tarcza będzie się przemieszczała zgodnie z założonym kierunkiem cięcia . Zależy to głównie od dokładności ustawienia szyn wózka lub prowadnic suportu.
Zalecany sposób pomiaru: ustalamy możliwie jak najdłuższą linię pomiaru przebiegającą pod tarczą dociskową .Po ustawieniu końcówki czujnika w skrajnym punkcie linii przesuwamy wózek lub suport z czujnikiem do drugiego punktu skrajnego. Różnica odczytów da nam poszukiwaną odchyłkę kierunku.
Czynność tą powtarzamy, tym razem dla kierunku „góra-dół”.
Dopuszczalna wartość odchyłki kierunku dK wynosi:
D 200-350 mm......dK = 0,1 mm D 1300-2000 mm.......dK = 0,4 mm
D 400-600 mm......... = 0,2 mm D 2500-3000 mm............= 0,5 mm
Jeśli zmierzone odchyłki mieszczą się w granicach podanych wartości dopuszczalnych możemy spokojnie uruchomić obrabiarkę i rozpocząć pracę .
Skorzystaj z naszej prenumeraty.
Zamów całoroczną prenumeratę Świata Kamienia!
45-837 Opole, ul. Wspólna 26 woj. Opolskie Tel. +48 77 402 41 70 Biuro reklamy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. Redakcja: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. |