Polska specjalność?

Rynkowość, konkurencja, marketing i inne pojęcia zaczerpnięte ze słownika współczesnej ekonomii na stałe weszły do języka polskich przedsiębiorców (nazywanych z angielska biznesmenami). Przyglądając się funkcjonowaniu krajowych firm nabieram jednak coraz większego przekonania, że nowe pojęcia znacznie wyprzedziły rozwój przedsiębiorstw jako organizacji działających w określonych warunkach. Zresztą nie tylko zarządzający przedsiębiorstwami nie nadążają za rzeczywistością ukrytą pod nowymi pojęciami - ten sam problem dotyczy prawników czy ogólniej sądownictwa, polityki i mediów. Lata działania wbrew obowiązującemu prawu w czasach panoszenia się ideologii komunistycznej pozostawiły piętno na sposobie myślenia Polaków. Nie trzeba się zbytnio wysilać, by zauważyć, że wśród rodaków, nie brakuje takich, którzy zachowują się, jakby nadal powiedzenie, „im gorzej tym lepiej”, miało dla nas wszystkich w kraju nad Wisłą pozytywny wydźwięk. W naszej mentalności pozostał jeśli nie pozytywny, to na pewno tolerujący stosunek do wszelkiego rodzaju przekrętów, co można zaobserwować przyglądając się mediom. Przykładów można by przytoczyć z pewnością wiele, ale osobiście zwróciłem uwagę na ciekawą retorykę w telewizji, chodzi o często wykorzystywaną przez dziennikarzy formułkę telewizyjną: „prokuratura w wyniku prowadzonego dochodzenia w sprawie wyłudzenia od skarbu państwa iluś tam milionów złotych aresztowała biznesmena Sławomira.K. powiązanego z grupą wołomińską”.  Fakty są takie, że tenże przykładowy Sławomir K. nie był biznesmenem tylko złodziejem udającym biznesmena. W ten sposób dziennikarze prowadzą stałą politykę deprecjacji słowa „biznesmen”. Tym bardziej, że informacji o przekrętach jest dużo,  a skojarzenie zaczyna się stabilizować w sposób prosty: biznesmen=złodziej. Co ciekawe, społeczeństwo nie odbiera przekrętów gospodarczych, jako czynów złodziejskich, lecz jako nielegalną formę działalności gospodarczej.  W tym przypadku nie działa tradycyjna polska zazdrośćj ani swięte oburzenie. Może jedynym wyjątkiem jest przedłużanie wypłaty wynagrodzeń z powodu sytuacji rynkowej i kłopotów zakładu z płynnością finansową. Szkoda, że „biznesmeni” zapominają o wspólnocie z pracownikami, gdy firma wykazuje dużą zyskowność. Ostatnio najbardziej modny przekręt, to nieregulowanie terminowe płatności faktur. Niebezpieczne dla wszystkich, bo działają według zasady domina i trudno ustalić, kto jest tak naprawdę winny. A swoją drogą podstawowym problemem w tym względzie jest sposób działania sądów, dochodzenie roszczeń trwa średnio dwa lata, mimo że na ogół sprawy są proste. Jeśli byłyby rozpatrywane w trybie pilnym, wówczas korzystny dla firmy efekt niepłacenia (darmowy kredyt) byłby mały, a ryzyko wysokich kosztów sądowych skutecznie odstraszałoby od takich pomysłów.  Zagłębiając się w efektywność prawa dziwi fakt, że przy tak powszechnym zadłużeniu istniejących firm tak niewiele z nich likwiduje się w wyniku procesów upadłościowych.  Przekręty mają czasem wymiar gigantyczny i kwalifikują się na pierwsze strony gazet. Dziwne procesy prywatyzacyjne nie ominęły również branży kamieniarskiej. Ale to temat na oddzielny duży artykuł. Kilka tajemniczych spraw, co do których więcej jest zapytań niż odpowiedzi, może być przykładem na pewien system, który nikogo nie dziwi, chociaż dziwić powinien. Za przykład może tu posłużyć próba dowiedzenia się, co się dzieje z kopalnią „Przedborowa” bądź znalezienie odpowiedzi na pytanie, za czyje pieniądze tak naprawdę funkcjonują zakłady w obszarach, jak to się ładnie nazywa, strukturalnego bezrobocia - mnie osobiście, po kilkunastu telefonach, zabrakło energii. Kolejne ekipy rządzące walczą z korupcją, a wszyscy wiedzą, na jakich zasadach rozgrywane jest wiele przetargów z zamówień publicznych. Ostatni ciekawy „przekręt” opiszę w całości, bo należy docenić pomysłodawcę. Pewna firma kamieniarska wydała bardzo ładny katalog ofertowy, w którym jeden z popularnych kamieni nazwano załóżmy „Jupiter”. Następnie na podstawie tego katalogu architekt zaprojektował obiekt, w którym ma być ułożony, jak łatwo zgadnąć, „Jupiter”. Inwestor ogłosił przetarg i konia z rzędem temu, kto wygra (poza oczywiście twórcą specjalnego wydania katalogu). Jak zaoferować realizację w kamieniu, którego nikt nie ma?

Pomysł rewelacyjny, ale wyprany z moralności, więc dla czystości gry rynkowej takie „patenty” należy zwalczać. Myślę, że tematem mógłby się zainteresować Związek Pracodawców Branży Kamieniarskiej opracowując wykaz nazw kamieni rynkowych i starając się wprowadzić do prawa obowiązek ich stosowania w specyfikacjach przetargowych. Importerzy kamienia mieliby obowiązek rejestrowania nowych kamieni na rynku – w ZPBK

Inspektor nadzoru

Doświadczenie co najmniej ostatnich pięciu lat ujawnia pokaźną ilość nieprawidłowości prawnych w procesie inwestycji. O pewnej ich grupie dotyczących dziennika budowy pisałem w poprzednim numerze „Świata Kamienia”. Wiele firm przystępujących do robót budowlano-montażowych ma w prowadzeniu robót problemy z kontaktem z inwestorem. Dlatego tym razem kilka uwag dotyczących inspektora nadzoru. Inspektor nadzoru jest przedstawicielem inwestora na budowie. Możliwe jest kilka wariantów jego umocowania prawnego. Może być on etatowym pracownikiem inwestora, może być również zatrudniony w innej formie -  na umowę-zlecenie lub zlecenie udzielone innej firmie na sprawowanie nadzoru budowlanego. To, co ważne dla wykonawcy, to wpisanie imienne w dziennik budowy osoby sprawującej na budowie funkcję inspektora nadzoru. Byłoby też ważne, aby inwestor w umowie określił uprawnienia inspektora nadzoru w zakresie podejmowania decyzji ze skutkiem finansowym. W praktyce chodzi o określenie, czy inspektor może wydawać decyzje związane ze zmianami pociągającymi konieczność wykonania robót dodatkowych lub zastosowania innych niż w projekcie (droższych rozwiązań), co wykonawca robót będzie miał zrównoważone poprzez dodatkowe faktury. Jeśli takie uprawnienia dla inspektora nadzoru nie są zawarte w umowie, wszelkie tego typu decyzje muszą być potwierdzone przez podpisujących umowę, jako aneks do umowy. Zgodnie z zapisami prawa w ostatnich latach obecność inspektora nadzoru nie jest wymagana prawem na wszystkich realizowanych obiektach. Wykaz obiektów, na których wymagany jest prawem inspektor nadzoru określony jest w Zarządzeniu Ministra Gospodarki Przestrzennej I Budownictwa z dnia 15 grudnia 1994 r. w sprawie rodzajów obiektów budowlanych, przy których realizacji jest wymagane ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego („Monitor Polski” z 1995 r. Nr 2, poz. 28; zmiany: „Monitor Polski” z 1996 r. Nr 83, poz. 726).  To, co jednak w zapisach prawa jest najważniejsze i łatwe do interpretacji, to zapis w powyższym zarządzeniu o konieczności powołania inspektora nadzoru przy realizacji inwestycji w obiektach użyteczności publicznej o kubaturze ponad 2500 msześc. W przypadku gdy inwestor nie powołał inspektora nadzoru, warto sprawdzić w powyższym zarządzeniu czy miał takie prawo. Zgodnie z art.25 prawa budowlanego (Dz. U. Nr 89, poz. 414; zmiany: Dz. U. z 1996 r. Nr 100, poz. 465, Nr 106, poz. 496, Nr 146, poz. 680; z 1997 r. Nr 88, poz. 5541, Nr 111, poz. 726; z 1998 r. Nr 106, poz. 668) inspektor nadzoru ma ściśle określone obowiązki i prawa.

Obowiązki:

1) reprezentowanie inwestora na budowie przez sprawowanie kontroli zgodności jej realizacji z projektem i pozwoleniem na budowę, przepisami i obowiązującymi polskimi normami oraz zasadami wiedzy technicznej,

2) sprawdzanie jakości wykonywanych robót, wbudowanych wyrobów, a w szczególności zapobieganie zastosowaniu wyrobów budowlanych wadliwych i nie dopuszczonych do obrotu i stosowania w budownictwie,

3) sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulegających zakryciu lub zanikających, uczestniczenie w próbach i odbiorach technicznych instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych oraz przygotowanie i udział w czynnościach odbioru gotowych obiektów budowlanychi przekazywanie ich do użytkowania,

4) potwierdzanie faktycznie wykonanych robót oraz usunięcia wad, a także, na żądanie inwestora, kontrolowanie rozliczeń budowy.

Prawa:

1) wydawanie kierownikowi budowy lub kierownikowi robót poleceń potwierdzonych wpisem do dziennika budowy dotyczących: usunięcia nieprawidłowości lub zagrożeń, wykonania prób lub badań, także wymagających odkrycia robót lub elementów zakrytych oraz przedstawienia ekspertyz dotyczących prowadzonych robót budowlanych, dowodów dopuszczenia do obrotu i stosowania w budownictwie wyrobów oraz urządzeń technicznych,

2) żądanie od kierownika budowy lub kierownika robót dokonania poprawek bądź ponownego wykonania wadliwie wykonanych robót, a także wstrzymania dalszych robót budowlanych w przypadku, gdyby ich kontynuacja mogła wywołać zagrożenie bądź spowodować niedopuszczalną niezgodność z projektem lub pozwoleniem na budowę.

Wszystkie obowiązki inspektora nadzoru ze swojej natury nakładają na inspektora obowiązek częstej obecności na budowie. Niestety, w praktyce jest często inaczej. Jeszcze kilka lat temu obowiązywały prawnie precyzyjniejsze określenia obowiązków inspektora nadzoru, w tym między innymi obowiązek kontrolowania budowy nie rzadziej niż dwa razy w tygodniu. Wobec praktyk inspektorów nadzoru, warto zadbać o wpisanie takiego obowiązku do umowy. Dzięki temu wykonawca zyskuje argumenty w momencie odbioru końcowego obiektu. Z tego samego powodu warto domagać się częstych wpisów w dzienniku budowy inspektora nadzoru, potwierdzających wykonanie elementów robót i ich prawidłowość. Oddzielną sprawą jest rozwiązywanie technicznych problemów na budowie. Zgodnie z powyżej określonymi obowiązkami i prawami zapisy ustawy nie dają delegacji prawnej inspektorowi budowy na dokonywanie zmian projektowych. Wobec powyższego w przypadku konieczności dokonania takich zmian należy domagać się od inwestora wpisu projektanta obiektu do dziennika, budowy określającego jasno zmiany w stosunku do projektu lub zmiany stanowiące aneks do projektu. Zasadniczo należy przyjmować, że zmiany mogą być realizowane na podstawie wpisu do dziennika budowy przez projektanta w przypadku, gdy jest on osobą funkcyjną na budowie tj. sprawuje nadzór autorski. Jeśli takiej funkcji nie pełni (nie został umieszczony w wykazie osób funkcyjnych w dzienniku budowy), należy domagać się zmian bezpośrednio w projekcie lub aneksu do projektu. Nadal pozostaje problem skutków finansowych zmian projektowych, jeśli takie występują należy domagać się od inwestora aneksu do umowy lub jeśli w umowie zawarto zapisy o sposobie i warunkach zapłaty za roboty dodatkowe, zrealizować w pełni przedmiotowe ustalenia. To, co ważne w kontaktach z inspektorem nadzoru, to wymaganie dokonywania wpisów w dziennik budowy. Dbałość o powyższe może okazać się jedyną szansą dochodzenia swoich praw w procesie odbioru obiektu i końcowego rozliczenia budowy.

Związkowe rozmaitości

Po styczniowym balu i poznańskiej BUDMIE, czyli imprezach niewątpliwie promujących branżę kamienia naturalnego w kraju, przyszedł czas spotkania członków ZPBK na kolejnym, IV Walnym Zjeździe organizacji związkowej. Miejscem obrad był ponownie pensjonat „Malwa” w Brennej, termin ustalony został na dni 1-3 marca 2002 roku. Informację o tym ważnym dla członków związku wydarzeniu biuro ZPBK wysłało do blisko 250 firm z sektora kamieniarskiego, w tym nie tylko do członków związku, ale i do osób spoza niego.

W czasie IV Walnego Zjazdu poruszono następujące tematy:

- sprawozdanie z działalności związku  za rok 2001/2002

- sprawozdanie Komisji Rewizyjnej

- sprawozdanie Komisji Arbitrażowej        

- sprawozdanie z działalności przedstawicieli regionalnych

- krótka prezentacja nowych członków związku

- sprawozdanie finansowe, sprawy techniczne działalności ZPBK

- podjęcie uchwały o wysokości składek członkowskich

- wybory uzupełniające Komisji  Rewizyjnej

- zapoznanie się z problemami branży przedstawionymi przez przybyłych na  zjazd, wolna dyskusja

- rola poszczególnych członków związku, ich obowiązki

- podsumowanie IV Walnego  Zjazdu ZPBK

- wytyczne na przyszłość.

Szczegóły dotyczące wydarzeń na ww. imprezie przestawione zostaną w kolejnym numerze „Świata Kamienia”.

Działalność związkowej organizacji kamieniarskiej wymaga pieniędzy. Metodą na ich zdobycie jest własna, związkowa aktywność gospodarcza. Ale zanim można będzie podjąć jakiekolwiek skuteczne działania trzeba na nie uzyskać zgodę sądu, co w Polsce okazuje się trudne. W dalszym ciągu do biura związku w Opolu nie wpłynęła odpowiedź z sądu dotycząca rejestracji działalności gospodarczej ZPBK. Wobec przeciągającej się w czasie procedury udzielenia związkowi odpowiedzi w sądzie został złożony kolejny dokument, tj. prośba o jej przyspieszenie ze względu na marcowy IV Walny Zjazd. Możliwość podjęcia działalności gospodarczej związana jest z planowaniem budżetu organizacji na rok 2002, którego wstępne opracowanie przewidywał program ostatniego Walnego Zjazdu. 

8 lutego odbyło się spotkanie Zarządu ZPBK. Dyskutowano nad merytoryczną i organizacyjną stroną walnego zjazdu oraz nad bieżącymi problemami. Ponieważ jak dotąd w kwestii finansów związkowych nie nastąpiły żadne zmiany, stały się one - tradycyjnie można by już powiedzieć - ważnym punktem obrad. Podczas dyskusji stwierdzono, że jest grupa członków, która nie płaci od dłuższego czasu składek członkowskich. Problem z niesubordynowanymi członkami ZPBK polega na tym, że jak dotąd nie dotarły do związku żadne informacje o ich rezygnacji z członkostwa, więc kwestia zalegania ze składkami nie jest jasna. Dlatego też zostały wysłane do wszystkich członków pisma z informacją o walnym zjedzie oraz o stanie nie zapłaconych składek. Zwrócono się z prośbą o wyjaśnienie tego stanu rzeczy. Zgodnie ze statutem firma, która nie płaci składek członkowskich przez okres sześciu miesięcy, zostaje skreślona z listy członków. Zadziwiający jest fakt, iż wiele z  firm zalegających ze składkami przysłało informacje na swój temat do I katalogu ZPBK, dzięki czemu do tej pory cieszyć się może z promocji wszędzie tam, gdzie katalog dociera, a w grę wchodzą również imprezy poza granicami Polski. Należy pamiętać, że uregulowane składki były jedynym warunkiem zaistnienia w tym katalogu. Nie będzie nadużyciem stwierdzenie, że kwestia lojalności wobec związku nie wygląda w tym przypadku najlepiej. Rzecz w tym, że związku w aktualnej sytuacji nie stać na jakąkolwiek nową formę promocji.

Działalność ZPBK wciąż spotyka się z dobrym przyjęciem wśród kamieniarzy i choć może trudno oczekiwać, że po doświadczeniach minionego systemu ludzie będą tłumnie zapisywać się do organizacji związkowej, to jednak co jakiś czas wpływają zgłoszenia od zainteresowanych członkostwem kamieniarzy. Miłe są także telefony od osób, które śledzą na bieżąco wydarzenia w ZPBK i entuzjastycznie wyrażają chęć uczestnictwa we wszystkich działaniach związkowych. Niewątpliwie wartość też mają rady udzielane przez osoby, które nie mają odwagi przyjechać i powiedzieć tego, co myślą na szerszym forum.

Od firmy Geoservice Christi, organizatora targów TRAK 2002

w Wałbrzychu, członkowie związku otrzymali upust na powierzchnię wystawienniczą, o czym wszyscy zostali poinformowani faksem. Jak pisaliśmy w poprzednim numerze „Świata Kamienia” z taką samą propozycją zwrócił się do biura związku, organizator targów INTERKAMIEŃ -  Centrum Targowe Kielce. Do biura ZPBK wpłynęło też pismo z prośbą o objęcie patronatem branżowym II  Międzynarodowych Targów Budownictwa EXPOBUILD & EXPOBUILD DECOR 2002. Ponownie rozważana jest możliwość zorganizowania wspólnej wyspy pod patronatem związku na tej imprezie. Z pewnością ponowne jej utworzenie dobrze służyłoby celom promocyjnym środowiska kamieniarskiego wśród całego mrowia stoisk przedsiębiorstw z szeroko rozumianej budowlanki. Już dziś kilka firm wyraziło chęć uczestniczenia w takim projekcie. W listach skierowanych do członków ZPBK podano informację o nawiązaniu kontaktu z rzecznikiem urzędu patentowego, który zaproponował członkom związku około 60-procentową ulgę na kompleksowe opracowanie zgłoszenia na ochronę znaku towarowego. Samo zgłoszenie do urzędu patentowego kosztuje 460 złotych, a ogólnie obowiązująca stawka za przygotowanie zgłoszenia wynosi 900 złotych. Propozycja dla członków związku wynosi 300 złotych za przygotowanie zgłoszenia. Zgłoszenie nazwy firmy musi być poprzedzone sprawdzeniem w literaturze urzędu patentowego czy dana nazwa nie istnieje już w rejestrze. W przypadku skorzystania z propozycji rzecznika przez członka ZPBK sprawdzenie nazwy firmy w literaturze urzędu patentowego będzie gratisowe. Promocja ważna jest tylko dla członków regularnie opłacających składki członkowskie. Powracając na koniec do tematu składek, zgodnie z obowiązującymi przepisami opłaty składkowe na poczet organizacji pracodawców można aktualnie znowu wliczać w koszty działalności gospodarczej. Przepis ten wszedł w życie 24 stycznia 2002 roku (Dz.U. Nr 55. poz.235 z późn.zm.).

Kontakt:

Biuro Związku Pracodawców BranżyKamieniarskiej

ul. Niedziałkowskiego 16a/1

45-085 Opole, tel. +48 77 402 14 55...6

faks +48 77 456 73 49

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.

dyrektor biura Tomasz Czekaj

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.

asystentka zarządu Adriana Bajno

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.