Małe "coś" o kosztorysowaniu

Kosztorys jest to zestawienie wykonanych lub zamierzonych robót i czynności związanych z realizacją zatwierdzonego projektu organizacyjno-technicznego, służące do ustalenia ceny obiektu budowlanego. Podstawowymi elementami kosztorysu są: wyszczególnienie robót i czynności,  normy zużycia materiałów, surowców, robocizny, pracy sprzętu, normy wydajności oraz ceny jednostkowe robót. Kosztorys opracowuje inwestor, ponieważ musi przewidzieć nakłady, jakie poniesie w ramach prowadzenia inwestycji, oraz wykonawca - w celu wyliczenia za ile gotów jest zrealizować dane zadanie. Nie bez znaczenia dla obu stron procesu inwestycyjnego jest ustalenie prawidłowej stawki podatku od towarów i usług za roboty i obiekty budowlane. Skalkulowana przez wykonawcę robót cena zawiera podatek VAT, ponieważ VAT liczy się od wszystkich składników kalkulowanej ceny, stąd wartości zakupionych materiałów oraz usług sprzętowych, wprowadzane do kalkulacji robót są cenami netto ( bez VAT). Kosztorys pozwala także na porównanie różnych rozwiązań technicznych i wybrania rozwiązania najbardziej optymalnego. Stanowi podstawę do zawarcia umowy pomiędzy inwestorem i wykonawcą. Na podstawie kosztorysu wykonujemy harmonogram robót oraz planujemy przebieg realizacji robót, zaopatrzenie budowy w materiały budowlane, maszyny i sprzęt. Kosztorys wraz z harmonogramem robót jest podstawowym instrumentem do planowania nakładów finansowych, jakie musi ponieść inwestor w trakcie realizacji inwestycji. Prawidłowo sporządzony kosztorys pozwala sprawnie prowadzić cały proces inwestycyjny, unikając zbędnych przestojów lub ewentualnych sporów na styku inwestor - wykonawca. W budownictwie podstawowym problemem ustalania ceny na roboty jest ich indywidualność. Każda budowa ma w zasadzie charakter niepowtarzalny. Należy nie tylko uwzględnić rozwiązania projektowe, ale także warunki usytuowania, lokalizację i wynikające stąd różne poziomy poszczególnych składników kosztorysu oraz krótsze i dłuższe cykle realizacji. Po przekształceniach lat 80. i urynkowieniu gospodarki znaczenie kosztorysu wyraźnie wzrosło. Wprowadzone zmiany w sposobie kosztorysowania umożliwiły skalkulowanie cen robót i obiektów budowlanych, pokrywające koszty ich realizacji i zapewniające niezbędny zysk wykonawcy. Rola kosztorysanta zatem wzrosła.  Kosztorysy sporządzane obecnie wykonywane są prawie wyłącznie z wykorzystaniem oprogramowania komputerowego. Żmudne i powtarzalne, ręczne obliczenia wykonują sprawnie aplikacje wspomagające kosztorysowanie. Znajomość i umiejętność obsługi komputerowych programów kosztorysowych nie jest równoznaczna z umiejętnością kosztorysowania obiektów i robót budowlanych. Problematyka kosztorysowania jest bardzo szeroka. Obejmuje niezbędną wiedzę w zakresie projektowania i technologii robót budowlanych oraz podstaw kosztorysowania, czyli wiedzę inżynierską, ale też zagadnienia ekonomiczne. Programy komputerowe jedynie wspomagają sporządzanie kosztorysu. Program nie zastąpi wiedzy i umiejętności kosztorysanta.Już na etapie sporządzania dokumentacji projektowej, przed wykonaniem robót, sporządza się opracowanie, które obejmuje zestawienie planowanych robót w kolejności technologicznej ich wykonania, obliczenie i podanie ilości tych robót w ustalonych jednostkach. Jest to przedmiar robót. Wszelkie dodatkowe dane, mające wpływ na wysokość ceny kosztorysowej, zawarte są w założeniach wyjściowych do kosztorysowania lub protokole typowania robót, najczęściej remontowych. Takie opracowanie, lecz sporządzone po wykonaniu robót, na podstawie książki obmiaru,   nazywamy obmiarem robót.Od tego, czy prawidłowo i precyzyjnie policzymy, jakie ilości robót są do zrobienia, zależy czy będzie właściwie oszacowana wartość robót (przez inwestora) i policzona cena za te roboty  (przez wykonawcę). Jest to pierwszy krok obliczeniowy dla kalkulacji kosztorysowej. Przy sporządzaniu przedmiaru lub obmiaru robót można  korzystać z przyjętych zasad obliczania ilości robót, podanych w katalogach. Warto podać tzw. podstawę, czyli numer i nazwę katalogu. Katalogi są to różnego rodzaju publikacje, określające dla szczegółowo opisanych robót, rodzaj i ilości jednostkowych nakładów rzeczowych - czyli nakłady rzeczowe czynników produkcji: robocizny, materiału i sprzętu. Wielkość tych nakładów na jednostkę roboty budowlanej określają normy. Normy czasu podają dla poszczególnych jednostek niezbędną liczbę godzin potrzebnych do ich wykonania, a normy materiałów podają niezbędne ilości materiału. Poszczególne roboty są więc wynikiem sumy nakładów: pracy, która określana jest w roboczogodzinach przy pracy ręcznej, maszynogodzinach przy pracy maszyn oraz nakładów materiałów, które określane są w jednostkach dla nich charakterystycznych, jak: sztuki, jednostki długości, powierzchni, objętości, ciężaru itp. Każda robota ujęta w katalogu ma sprecyzowaną jednostkę przedmiarową oraz ustalone zasady liczenia ilości tych jednostek. Są one zawarte w założeniach ogólnych (dla każdego katalogu) i szczegółowych (dla każdego rozdziału). Należy uważnie zapoznać się z informacjami tam zawartymi, żeby nie popełnić błędu przy wyborze danej pozycji. W katalogach są też opisane szczegółowe czynności danej roboty.W przypadku, gdy nie znajdziemy w katalogu danej roboty, gdy sposób jej wykonania znacznie się różni od opisanych w katalogu, konieczne jest opracowanie własnych norm i wprowadzenie do przedmiaru kalkulacji własnych.Pełna baza katalogowa istniejąca na rynku, to prawie 300 różnego rodzaju katalogów. Obejmują one wszystkie branże, pojawiają się aktualizacje wcześniejszych wydań lub nowe, obejmujące współczesne technologie.Niniejszy artykuł skierowany jest do  pracowników branży kamieniarskiej i budowlanej oraz architektów, którzy w swej działalności zawodowej wykorzystują kamień jako tworzywo budowlane. Dlatego przedstawimy obecnie kilka katalogów, w których znajdziemy roboty związane z branżą kamieniarską. Najobszerniejszym katalogiem, tj. zawierającym największy zakres robót związanych z interesującą nas branżą jest Tymczasowy Zakładowy Katalog Norm Budowlano-Konserwatorskich  część XVI: „Roboty kamieniarskie”, wydany przez Pracownię Konserwacji Zabytków. Katalog ten zawiera dwa rozdziały, z których jeden poświęcony jest pracom montażowym z elementów kamiennych, zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynku (łącznie 24 tablice z wyszczególnieniem robót). Drugi rozdział, zawierający aż 57 tablic, poświęcony jest pracom związanym z obróbką kamienia. Można tu znaleźć takie prace jak: dzielenie bloków kamiennych, wykonanie otworów montażowych, obróbkę powierzchni (szlifowanie, polerowanie), liternictwo, wykonanie ornamentów, frezów, przekucie figur itp., dla różnych rodzajów kamienia. Również najbardziej popularne katalogi, związane z budową obiektów, takie jak Katalog Nakładów Rzeczowych nr 2-02 „Konstrukcje budowlane” oraz urzędowy katalog „Kosztorysowe Normy Nakładów Rzeczowych” nr 2  Konstrukcje Budowlane Budownictwa Ogólnego, choć w ograniczonym zakresie, ale zawierają tablice związane z montażem płyt kamiennych z piaskowca, granitu, czy też sjenitu.Po pomnożeniu ilości robót z przedmiaru przez normy zużycia poszczególnych czynników produkcji mamy tzw. kosztorys nakładczy, nie mający odniesienia w aktach prawnych, ale jest to pojęcie znane kosztorysantom, zarówno u inwestorów jak i wykonawców. Cenę kosztorysową określimy na podstawie uzupełnienia przedmiaru lub obmiaru składnikami cenowymi.W następnym numerze przedstawię podstawy kosztorysowania.

Pracodawca organizator pracy bezpiecznej

Od 1994 r. organizowany jest konkurs promowania pracodawców, dla których tworzenie bezpiecznych warunków pracy jest tak samo ważne jak i efekty ekonomiczne firmy oraz satysfakcja osobista z dobrze prowadzonej i uznanej firmy. Konkurs ma na celu popularyzowanie w środkach masowego przekazu wizerunku nowoczesnego, przyjaznego pracownikowi zakładu. Na pewno nie jest obojętne dla pracodawcy podnoszenie prestiżu firmy. Już nowe wymogi zgodności systemu zarządzania jakością z normą ISO 9001: 2000 zawierają również elementy bezpieczeństwa i higieny pracy. Kto chce być dzisiaj w czołówce, musi te wymogi spełniać, aby stać się konkurencyjny na rynku krajowym jak i zagranicznym. Zależność między sukcesem ekonomicznym, a warunkami pracy jest w krajach unijnych bezdyskusyjna. Dlatego solidny pracodawca zdaje sobie sprawę, że warunki pracy i konkurencyjności dotyczą tezy znanej z teorii organizacji i zarządzania, że w złych warunkach pracy nie powstanie dobry produkt. Tę zasadę wyznają często przedsiębiorcy zagraniczni, którzy przed podjęciem współpracy z polskimi partnerami chcą zapoznać się z warunkami pracy, czy pracodawcy polscy posiadają ISO 9001, nagrody i wyróżnienia w tej dziedzinie. Prowadzenie działalności gospodarczej w obiektach spełniających wymogi higieny, stosowanie technologii zgodnych z ogólnie przyjętymi warunkami bezpieczeństwa pracy i ergonomii w krajach wysoko rozwiniętych ma również wymierny aspekt ekonomiczny. Pozwala uniknąć zagrożenia śmiercią lub kalectwem pracownika czy chorobą zawodową, które wiążą się z określonymi kosztami, obciążającymi bezpośrednio pracodawcę, uderzają w rodzinę poszkodowanego i społeczeństwo między innymi poprzez koszty leczenia, rehabilitacji, odszkodowania i renty. Wokół pracy narosło w naszym kraju wiele problemów. Ich rozwiązanie powinno również dotyczyć spraw odbudowy społecznego szacunku do pracy. Tej idei służy konkurs „Pracodawca -  organizator pracy bezpiecznej”. Szacunek do pracy widoczny jest w działaniu pracodawcy tj. w tworzeniu takich warunków pracy, które nie tylko pozwalają na efektowne jej wykorzystywanie, ale które chronią również osobę pracującą. Przedsięwzięcie to nie tylko upowszechnia ochronę pracy, ale inspiruje pracodawców do podejmowania działań w tym zakresie, popularyzuje przykłady pracodawców gwarantujących pracę bezpieczną, spełniającą warunki ergonomii, podnoszących ogólny poziom warunków bezpieczeństwa pracy. Regulamin konkursu stanowi, że jego zwycięzcy mogą zostać zgłoszeni do Nagrody Gospodarczej Prezydenta RP. Również ze strony Państwowej Inspekcji Pracy jest deklaracja, że zakłady wyróżnione w konkursie nie będą objęte kontrolą przez dwa lata (wyjątek: skargi i wypadki).

Organizatorami konkursu są:

- Państwowa Inspekcja Pracy,

- Business Centre Club,

- Konfederacja Pracodawców Polskich,

- Krajowa Izba Gospodarcza,

- Polska Konfederacja Pracodawców  Prywatnych,

- Związek Rzemiosła Polskiego.

Czekamy na zgłoszenia do IX edycji konkursu ”Pracodawca - organizator pracy bezpiecznej”. Zgłoszenie należy przesłać do okręgowych inspektoratów pracy właściwych terytorialnie dla siedziby pracodawcy, w terminie do 31 sierpnia 2002 na kartach zgłoszenia pracodawcy. Wszelkie porady można uzyskać w okręgowych inspektoratach pracy. Celowym jest wejście w kontakt z inspektorem pracy nadzorującym firmę. Zasady konkursu przedstawione są w regulaminie ”Pracodawca - organizator pracy bezpiecznej”.

Regulamin konkursu”Pracodawca - organizator   pracy bezpiecznej”

I Cel konkursu

Celem konkursu jest upowszechnienie ochrony pracy i inspirowanie pracodawców do podejmowania działań w tym zakresie, a także popularyzacja szczególnie wartościowych, zasługujących na wyróżnienie dokonań pracodawców, organizujących pracę bezpieczną, ergonomiczną i przyczyniającą się tym samym do wzrostu ogólnego poziomu warunków i bezpieczeństwa pracy w kraju. II Organizatorzy konkursu Organizatorem konkursu jest Państwowa Inspekcja Pracy przy współudziale Business Centre Club,  Konfederacji Pracodawców Polskich, Krajowej Izby Gospodarczej, Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych, Związku Rzemiosła Polskiego. III Uczestnicy Konkursu W konkursie uczestniczą pracodawcy, niezależnie od formy zakładu pracy, którzy są oceniani na podstawie stanu warunków pracy w ich zakładach na dzień 31 sierpnia danego roku. Z uwagi na różnorodność zakładów pod względem zatrudnienia, a tym samym wielkość i skalę problemów, zwłaszcza w zakresie działań podejmowanych na rzecz ochrony pracy, pracodawcy są oceniani w trzech kategoriach w zależności od liczby zatrudnionych osób:

I kategoria: do 50 osób;

II kategoria: od 51 do 250 osób;

III kategoria: powyżej 250 osób.

IV Warunki konkursu

Uczestników mogą zgłaszać do konkursu organizacje pracodawców i pracowników, pracownicy, zainteresowani pracodawcy oraz inspektorzy pracy. Zgłoszenie do konkursu powinno nastąpić na formularzu karty zgłoszeń wraz z uzasadnieniem i dokumentacją faktograficzną oraz pisemną zgodą pracodawcy. Pracodawcy zgłoszeni po raz kolejny do konkursu muszą się wykazać nowymi, udokumentowanymi osiągnięciami na rzecz ochrony pracy. Karty zgłoszenia wraz z odpowiednią dokumentacją należy składać we właściwym okręgowym inspektoracie.

V Kryteria oceny pracodawców

1. Przestrzeganie przepisów prawa dotyczących: stosunku pracy, czasu pracy, ochrony pracy młodocianych, ochrony pracy kobiet, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, urlopów pracowniczych, rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu (zwolnienia grupowe), regulaminów pracy, regulaminów wynagrodzenia, zakładowych układów zbiorowych pracy, funduszu świadczeń socjalnych (0-20 punktów).

2. Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczących: obiektów, pomieszczeń, stanowisk pracy, zaplecza higieniczno- sanitarnego, wentylacji, ogrzewania, oświetlenia, procesów technologicznych, maszyn i urządzeń technicznych, urządzeń i instalacji elektrycznych, transportu wewnątrzzakładowego, magazynowania i składowania, narażeń i zagrożeń czynnikami szkodliwymi (0-20 punktów).

3. Działalność systemowa na rzecz ochrony pracy: zarządzanie bezpieczeństwem pracy, ocena ryzyka, identyfikacja i ocena zagrożeń, działalność edukacyjna:

a) system szkolenia kadry kierowniczej w zakresie przepisów prawa pracy i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;

b) system szkolenia pracowników w zakresie przepisów i zasad bhp (0-30 punktów);

4.Dodatkowe elementy ochrony pracy: popularyzacja wiedzy o ochronie pracy, udział pracowników w tworzeniu bezpiecznych, higienicznych i ergonomicznych warunków pracy, ekonomiczne aspekty bezpieczeństwa pracy w zakładzie, nakłady inwestycyjne (0-30 punktów). Łącznie można uzyskać 100 punktów.

VI Nagrody i wyróżnienia

1. W konkursie przyznaje się nagrody I, II, III stopnia oraz wyróżnienia.

2. Na szczeblu okręgowym nagrody i wyróżnienia przyznawane są w każdej z trzech kategorii zakładów. Laureatem konkursu na szczeblu okręgowym może zostać pracodawca, który osiągnął minimum 65 punktów.

3. Na szczeblu centralnym nagrody oraz wyróżnienia Głównego Inspektora Pracy przyznawane są w każdej z trzech kategorii zakładów.

4. Nagrodami głównego inspektora pracy są pozłacane plakietki z godłem państwowym.

5. Najlepsi pracodawcy w swoich kategoriach mogą zostać zgłoszeni przez głównego inspektora pracy do Nagrody Gospodarczej Prezydenta RP.

6. Nagrody i wyróżnienia są ufundowane przez Państwową Inspekcję Pracy oraz organizacje pracodawców. VII Organizacja konkursu

1. Konkurs przebiega w dwóch etapach.

2. Pierwszy etap konkursu odbywa się na szczeblu okręgowych inspektoratów pracy.

3. Organizatorem szczebla okręgowego są okręgowi inspektorzy pracy, którzy powołują okręgowe komisje konkursowe złożone z przedstawicieli okręgowego inspektoratu pracy oraz organizacji wymienionych w punkcie II regulaminu.

4. Okręgowe komisje konkursowe po dokonaniu oceny wyróżniają najlepszych pracodawców oraz zgłaszają zdobywców I miejsca w każdej kategorii zakładów do drugiego etapu konkursu, z zastrzeżeniem pkt. 2, rozdz. VI regulaminu.

5. Drugi etap konkursu odbywa się na szczeblu centralnym.

6. Organizatorem szczebla centralnego konkursu jest główny iInspektorat pracy.

7. Główny inspektor pracy powołuje centralną komisję Konkursową złożoną z przedstawicieli Państwowej Inspekcji

Pracy oraz organizacji pracodawców wymienionych w rozdziale II regulaminu.

8. Centralna komisja konkursowa dokonuje oceny zgłoszonych kandydatów do szczebla centralnego konkursu i przedstawia ich do nagród oraz wyróżnień.

9. Nagrody i wyróżnienia szczebla centralnego konkursu są wręczane na uroczystym podsumowaniu w Warszawie.

VIII Terminy

1. Termin składania do okręgowych inspektoratów pracy kart zgłoszenia wraz

z dokumentacją upływa 31 sierpnia.

2. Okręgowe komisje konkursowe dokonują oceny zgłoszonych uczestników, przyznają wyróżnienia oraz typują 3 uczestników do drugiego etapu konkursu do dnia 30 września.

3. Centralna komisja konkursowa dokonuje oceny zgłoszonych zakładów do dnia 10 listopada.

4. Wręczenie nagród i wyróżnień odbywa się w grudniu.

IX Informacja końcowe Informacje o konkursie, a także o jego wynikach, podane zostaną do publicznej wiadomości za pośrednictwem środków masowego przekazu. Z regulaminem konkursu można zapoznać się w okręgowych inspektoratach pracy oraz u współorganizatorów konkursu. Tam można otrzymać również kartę zgłoszenia pracodawcy do udziału

w konkursie.

Mocowanie okładzin- klejenie

Podatność kamienia naturalnego na odkształcenia w wysokim stopniu zależy od jego grubości. Zbadaniu tej zależności służyła seria prób przeprowadzona na kamieniu naturalnym ARDESIA. Jej wyniki ukształtowały się na określonym poziomie. I tak przy grubości kamienia 20 mm odkształcenie wyniosło 0,12 mm, natomiast przy grubości 10 mm odkształcenie osiągnęło 1,48 mm. Klasyfikując na tej podstawie kamień ARDESIA zaliczono go do klasy „A” w wersji o grubości płyty 20 mm. Oznacza to, że wykorzystując ten materiał jako okładzinę np. elewacji można do zamocowania zastosować „metodę na klej” i użyć zaprawy klejowej GRANIRAPID.Materiał o grubości 10 mm został zaklasyfikowany w klasie „C” gdyż próba z zamocowaniem płyty kamiennej na kleju GRANIRAPID wykazała wielkość odkształcenia po 3 godzinach  0,8 mm. Chociaż wystąpiło znaczne zmniejszenie wielkości odkształcenia z 1,48 mm do 0,8 mm, to jednak dalej jest zbyt duże. Za jedyny sposób zamocowania takiej płyty uznano zamocowanie jej na dwuskładnikowym, poliure-tanowym kleju KERALASTIC.  Drugi przykład dotyczy kamienia naturalnego VERDE ALPI. W tym przypadku płyta o grubości 8 mm odkształciła się o 1,16 mm po 31 minutach, a o 3,12 mm po 3 godz., gdy użyto kamiennej płyty o grubości 20 mm. Także i w tym przypadku zakwalifikowano kamień do grupy „C”, a za jedyne rozwiązanie uznano użycie kleju reaktywnego, np. KERALASTIC. Następnie próbom poddano konglo-meraty marmu-rowe wyprodu-kowane na bazie żywic lub cementu. Zostały przeprowadzone bardzo liczne próby symulacyjne na różnych konglomeratach o rozmaitych kolorach od wielu producentów. Próby te dały dużą rozpiętość rezultatów odkształcalności. Zastosowanie przy konglomeratach GRANIRAPIDU jako zaprawy klejowej umożliwia zakwalifikowanie ich do klasy „A”.GRANIRAPID ze względu na swoje parametry, czyli elastyczność, wysoką siłę klejenia, szybki czas schnięcia i twardnienia, umożliwia szybką eksploatację okładzin i zastosowanie jej na różnych podłożach (beton, ogrzewania podłogowe itp.).

Eliminowanie plam i wykwitów (przebarwień)

Zasadnicze znaczenie dla tego problemu ma to, iż GRANIRAPID wiąże wodę zawartą w zaprawie poprzez swoją hydratację w przeciągu 24 godzin po położeniu. Ta nowoczesna technologia (w której stosuje się cementy nowej generacji  MAPECEM, składnik „A” kleju GRANIRAPID) jest idealnym rozwiązaniem do kamienia naturalnego i umożliwia całkowite wyeliminowanie plam i wykwitów na kamieniu naturalnym. Przykładem tego niech będzie rozwiązanie problemów występowania plam i wykwitów (wynikających z działania wilgoci zawartej w zaprawie klejowej) np. BIANCO CARRARA, CRISTALLINO DI GARCIA, MARMUR JURA, CRISTALLINNO DI CARSO i  innych.Potwierdzeniem tego niech będzie przykład kilku realizacji wykonanych na kleju GRANIRAPID:

marmur JURA -  port lotniczy JON WAYNE, LOS ANGELES, CALIFORNIA;

marmur JURA - port lotniczy OKLAND, FLORYDA;

GRANITELLO DEL CARSO -  metro MEDIOLAN;

ROSSO MADAGASKAR -  port lotniczy BRUXELLA.

Reasumując - stosowanie kleju GRANIRAPID, KERALASTIC daje 100% rozwiązanie problemu gwarancji i jakości. Przy cenach okładzin z kamienia naturalnego koszt zaprawy klejowej stanowi minimalny procent - w zamian uzyskuje się znakomitą jakość oraz parametry, które w bardzo istotny sposób wpływają na wygląd i trwałości okładziny wykonanej z kamienia naturalnego.