Islandia to osamotniona wyspa będąca wypiętrzonym ponad poziom Oceanu Atlantyckiego, fragmentem osiowej części Grzbietu Śródatlantyckiego. Grzbiet Śródatlantycki to podwodny łańcuch górski o przebiegu północ – południe, o długości około 18 000 km. Oddziela on płytę północnoatlantycką od płyty euroazjatyckiej. W osiowej części tego górotworu znajduje się rów tektoniczny (ryft), który dzisiaj przebiega przez wyspę z północnego wschodu na południowy zachód. Przebieg, a przede wszystkim niewielka szerokość i pozorna stabilność tej strefy między obiema płytami powoduje zadziwienie, zakłopotanie i wątpliwości nawet wśród praktykujących geologów. Mimo że Islandia leży zarówno na północnoamerykańskiej, jak i euroazjatyckiej płycie, to ze względów przede wszystkim kulturowych, a w mniejszym stopniu przyrodniczych zaliczana jest do Europy.

Powstanie Islandii związane jest z wylewami lawy. Jeszcze dzisiaj znajduje się tam około 130 wulkanów, z których 26 jest ciągle czynnych. Islandia zbudowana została z neogeńskich i czwartorzędowych skał wulkanicznych. Najstarsze z nich mają około 16 mln lat. Rozpatrując bardziej szczegółowo budowę geologiczną Islandii, należy podkreślić, że jest to kraina wyżynna zbudowana głównie z bazaltów alkalicznych, oliwinowych i toleitów. Tworzą one pokrywy lawowe dochodzące do 6 km. Poziomy pokryw lawowych przegradzane są niekiedy plejstoceńskimi osadami lodowcowymi, głównie piaskami i żwirami.

Młodość wyspy (z geologicznego punktu widzenia), a także jej położenie na styku dwóch wielkich płyt kontynentalnych determinuje odmienny od reszty Europy krajobraz z czynnymi wulkanami, gejzerami, geotermalnymi źródłami i polami, bezbrzeżnymi pokrywami lawy oraz wspaniałymi, zapierającymi dech w piersiach wodospadami. Olbrzymie, rozległe pokrywy bazaltowe zalegające na wyspie stopniowo pokrywane są przez roślinność tundrową. Mało jest krzewów, a jeszcze mniej lasów. Wśród drzew są to najczęściej karłowate wierzby, brzozy, jarzębiny i jałowce.

Ten kamienny, nieco księżycowy krajobraz, a także niesprzyjające warunki klimatyczne odstraszały i zniechęcały do trwałego zasiedlenia wyspy, które nastąpiło na szerszą skalę dopiero kilka lat przed 870 r. n.e. Wcześniej wyspa była przedmiotem wielu sag, legend i opowieści o tajemniczych zdarzeniach i zjawiskach przyrodniczych. Później znana była z wielu cnót i zalet jej mieszkańców, a dotyczących nie tylko nadzwyczajnych sił fizycznych i odporności na niesprzyjające warunki pogodowe, ale również z umiejętności wzajemnego poszanowania swoich praw i obowiązków. Od 930 r n.e. na Islandii wytworzyła się instytucja tzw. Althingu, czyli okresowego zgromadzenia reprezentantów całej wyspy. Spotkania te miały kompetencje sądownicze i prawodawcze, a obradowano wśród bazaltowych ścian „doliny parlamentu” Thinvellir.

O kamiennej Islandii pisał autor pierwszego polskiego przewodnika po tej wyspie, Daniel Vetter (1592–1669), który w 1638 r. opublikował dzieło pt. „Islandia albo krótkie opisanie wyspy Islandyi”. Spostrzeżenia D. Vettera o Islandii po prawie 400 latach wydają się w dalszym ciągu aktualne i trafne. Kamienny krajobraz wyspy zauważa się niemal na każdym kroku. Przykładem może być bazaltowe „Czarne Miasto” lub bazaltowe słupy morskiego wybrzeża, a także pomnik nagrobny wykonany ze szkliwa wulkanicznego. W niemal każdej większej osadzie położonej wzdłuż morskiego wybrzeża spotykamy muzea lub izby pamięci, gdzie eksponowane są kamienne narzędzia z różnych epok. Z kolei elementem o charakterze refleksyjno-sentymentalnym jest układanie kamiennych kopczyków, a także układanie w miejscu pamięci (np. w nurcie strumyczka) kamieni z wypisanymi imionami i nazwiskami poległych bohaterów. Także w Reykjaviku dominuje kamienne budownictwo i kamienny wystrój architektoniczny, niekiedy w formie rzędu ustawionych naturalnych słupów bazaltowych. Jednak największe wrażenie wzbudzają dwa nietuzinkowe kamienne obiekty. Jednym z nich jest postawiony naprzeciw budynku parlamentu olbrzymi pęknięty głaz, który jest symbolem nieposłuszeństwa społeczeństwa wobec władzy, a drugi to pomnik biurokraty. Oddają one w sposób niemalże doskonały stan oraz istotę obecnej rzeczywistości.

Tych kilka kamiennych refleksji z Islandii pokazuje nam, jak wiele może symbolizować kamień – surowiec skalny, przedmiot naszego zainteresowania. Jak można nim i poprzez niego wyrazić swój stan ducha, zachwyt, podziw, ironię, sceptycyzm wobec siebie i wobec otaczającej nas i coraz szybciej zmieniającej się rzeczywistości. Skądinąd zachęcam społeczność kamieniarzy do bardziej szerokiego, refleksyjnego, kulturowego spojrzenia na siebie, swoje środowisko pracy, na przedmiot swoich działań. Można wtedy przyjąć zasadę, podobnie jak Islandczycy: co złego, to nie my.