MOTYWY OZROBNE - EFEKTY PIASKOWANIA

Metodę piaskowania przywykliśmy wykorzystywać podczas wykonywania napisów nagrobnych lub tablic pamiątkowych, także do tworzenia motywów ozdobnych i wykonywania portretów. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by w podobny sposób zdobić mury czy inne surowe elementy z kamienia – czego dowodzą prezentowane prace mistrza kamieniarskich robót artystycznych z Międzyrzecza pod Strzegomiem. Piaskowanie to nadal powszechna metoda wykonywania liternictwa nagrobkowego, a piaskarki bezpyłowe pozostają najpopularniejszymi maszynami w rękach kamieniarzy. Piaskarki bezpyłowe są optymalnym rozwiązaniem dla małych i średnich zakładów kamieniarskich. Zamknięty obieg ścierniwa, głowica do piaskowania zakończona ochronną szczotką, wysoka wydajność – te i inne zalety sprawiają, że są maszynami pod każdym względem nowoczesnymi i ekonomicznymi. Co ważne, metodę piaskowania można wykorzystać nie tylko do wykonywania napisów nagrobnych lub tablic pamiątkowych, lecz również do tworzenia motywów ozdobnych i wykonywania portretów.

Materiał, na którym wykonuje się te prace, to zazwyczaj polerowana powierzchnia kamienna. Łatwo do niej przykleić folię do piaskowania, na której mamy wycięte przez ploter litery lub motywy ozdobne. – Trudniej jest wykonać takie prace, gdy powierzchnia jest po szlifie lub jest to powierzchnia surowa – czyli gdy jest to np. piaskowiec. Na takiej powierzchni folia do piaskowania po prostu się nie przyklei. Nie jest to jednak niemożliwe – udowadnia mistrz kamieniarskich robót artystycznych z Międzyrzecza pod Strzegomiem, Zbigniew Kulas. – Aby na takiej powierzchni powstał napis czy motyw ozdobny wykonany metodą piaskowania, powierzchnię tę należy najpierw odpowiednio przygotować, tj. pokryć klejem kostnym rozpuszczonym w kąpieli wodnej. Klej taki przez parę godzin ma konsystencję gumy, później twardnieje. Na tak przygotowaną powierzchnię przyklejamy folię z tekstem lub motywem ozdobnym albo rysujemy wzór bezpośrednio na gumie i wycinamy ostrym nożem. Miejsca, które chcemy wypiaskować, oczyszczamy z kleju i folii, a następnie piaskujemy.

Dekory , renowacja... reklama

Odkąd Zbigniew Kulas uzyskał dyplom mistrza kamieniarskich robót artystycznych (rok 1974), mieszka i pracuje w Strzegomiu. W 1980 roku zakłada jedną z pierwszych pracowni literniczo-rzeźbiarskich, którą z żoną Jolantą prowadzi do chwili obecnej w podstrzegomskiej wsi Międzyrzecze. Realizuje liczne zlecenia rzeźbiarskie i w dziedzinie malarstwa dekoracyjnego. Specjalizuje się w rzeźbie monumentalnej (piaskowiec, granit, marmur). Prace w piaskowcu to znana, bo naturalnej wielkości figura św. Katarzyny Aleksandryjskiej (Kudowa Zdrój); maswerki i balustrady – m.in. w bazylice mniejszej w Strzegomiu i wieży kościoła w Świdnicy. Ostatnią realizacją rzeźbiarską była figura św. Barbary do Skansenu Tradycji Górniczych w Leszczynie k. Złotoryi.

Strzegomski mistrz jest też laureatem wielu konkursów. Znany jest w środowisku także z działalności pedagogicznej, a swego czasu pracował w Strzegomskim Ośrodku Kultury, gdzie prowadził pracownię dekoratorsko-reklamową. Zdobyte doświadczenie zaowocowało niedawno ciekawymi realizacjami z użyciem piaskarek różnych typów. Piaskowanie filigranowych motywów zdobniczych czy odwrotnie – głębokie reliefy przypominające efektem płaskorzeźby – piaskarka pozwala na niemały pokaz wszechstronności w rękach sprawnego rzemieślnika. Maszyny tego typu podążają za nowoczesnymi technologiami podnoszącymi komfort i efektywność pracy kamieniarzy.

W ostatnich latach wprowadzono szereg ulepszeń technologicznych do dobrze znanych piaskarek (przykładowo, nawet w najprostszym i najtańszym modelu piaskarki bezpyłowej marki ABRA – SANDMASTER Junior – wprowadzono możliwość zamontowania pneumatycznego systemu oczyszczania filtra, co oczywiście sprzyja żywotności kosztowniejszych podzespołów). Przy piaskowaniu rozlicznych elementów kamiennych na dużych przestrzeniach przydaje się automatyczny system dekompresji. Pozwala on na prawie natychmiastowe zakończenie piaskowania po uwolnieniu przycisku start/stop. Dzięki temu już po kilku sekundach można odłożyć głowicę piaskującą bez obawy, że z dyszy wydostaje się ścierniwo. Automatyczny system dekompresji to oczywiście jeszcze większa ekonomika pracy piaskarek, co oczywiście nie pozostaje bez wpływu na ekonomikę i szybkość prac.

Intratne zlecenia

Zlecenie na ozdobienie muru okalającego posesję strzegomskiego biznesmena ekranami piaskowcowymi z piaskowanymi motywami zdobniczymi otrzymał Zbigniew Kulas, mistrz kamieniarskich robót artystycznych z Międzyrzecza pod Strzegomiem. Wraz z synem Lesławem wykonali kilkanaście ekranów z różnymi motywami ozdobnymi: martwa natura, motywy roślinne i animalistyczne – wyjaśnia Jolanta Kulas. – Przy powierzchniach surowych (piaskowcu itp.) piaskowanie musi być głębokie na 0,5÷1,5 cm i więcej, wtedy światło załamuje się w zagłębieniach, tworząc cień, daje to fantastyczne efekty zdobnicze. Mistrz podejmował się wielokrotnie renowacji piaskowcowych figur na potrzeby kościołów, bazylik i cmentarzy, a piaskarka częstokroć ułatwiała takie prace.

Z wielu realizacji poza granicami kraju warto wymienić te na terenie Niemiec. W Berlinie powstała np. monumentalna figura anioła i zwieńczenie attyk budynków prywatnych. Tam też nietrudno natknąć się na przykłady malarstwa dekoracyjnego (technika akrylowa) w przestrzeniach wspólnych (klatki schodowe) posesji i kamienic. Z kolei w Dreźnie powstały dekoracje ścienne w stylu pompejańskim i klasycznym (willa przy skansenie lokomotyw). Za oceanem, bo w Stanach Zjednoczonych (Pensylwania) powstał pomnik ku czci dzieci pomordowanych podczas II wojny światowej. Marmurowe popiersia zdobią też kurorty Wysp Kanaryjskich, a granitowe rzeźby – liczne zakątki Chorwacji.

Piaskowanie elementów kamiennych przydaje się – jak widać – przy realizacji prac zdobniczych na murach i wszędzie tam, gdzie światło ma znaczenie dla wydobycia ciekawych efektów plastycznych. Mobilność maszyn służących piaskowaniu gwarantuje wykonanie prac poza warsztatem naszej firmy. Tak też było w przypadku realizacji zlecenia na potrzeby restauracji przez mistrza kamieniarskich robót artystycznych z Międzyrzecza pod Strzegomiem. Część robót – piaskowanie motywów na przyciętych płytach – wykonano w pracowni, inne wykonano już w terenie, najczęściej pracując już na wcześniej zamontowanych elementach kamiennych lub wprost na murze okalającym posesję.

Karol Całka