KAMIENIARSTWO W ŁÓDZKIM I KUJAWSKO-POMORSKIM

O kamieniarstwie opisywanego regionu nie można powiedzieć czegoś szczególnego. Brak tu kamiennych surowców naturalnych oraz bogatych tradycji kamieniarskich. Jednak położenie geograficzne oraz rynek odbiorców spowodował, że swoje miejsce znalazło tutaj wiele ważnych i uznanych firm.

CHARAKTERYSTYKA REGIONU
Województwo kujawsko-pomorskie zostało utworzone w 1999 z dawnych województw bydgoskiego, włocławskiego i toruńskiego. Przez województwo przepływa rzeka Wisła.
Kujawsko-pomorskie ma powierzchnię blisko 18 tys. km2, którą zamieszkuje ponad 2 mln ludzi. W województwie rozlokowane są 34 miasta, z których największe to Bydgoszcz (358 tys. mieszkańców), Toruń (206 tys.), Włocławek (117 tys.) i Grudziądz (99 tys.). Brak w województwie wyraźnego ośrodka miejskiego, najbardziej zurbanizowany charakter ma aglomeracja Bydgoszczy, Torunia i Solca Kujawskiego, wraz z przyległymi miasteczkami i wsiami. Tam też najmocniej rozwinięta jest branża kamieniarska.
Silną stroną województwa jest infrastruktura transportowa. W Bydgoszczy znajduje się Międzynarodowy Port Lotniczy. Przez region przebiega też, z południa na północ fragment autostrady A1 (z Gdańska do Wodzisławia) oraz drogi ekspresowej S5 (ze Świecia, przez Bydgoszcz, Poznań, Wrocław do Lubawki). Droga ekspresowa S10, z Płońska do Szczecina, spełnia także funkcję południowej obwodnicy Torunia i Bydgoszczy.
Województwo łódzkie jest położone w centralnej części kraju. Tutaj, we wsi Piątek w powiecie łęczyckim 50 km od Łodzi znajduje się geometryczny środek Polski. Województwo zajmuje powierzchnię 18,2 tys. km2, którą zamieszkuje ponad 2,5 mln osób. W województwie są aż 43 miasta, z których zdecydowanie największa jest Łódź (750 tys. mieszkańców). Inne ważne ośrodki miejskie to Piotrków Trybunalski (78 tys.), Pabianice (69 tys.), Tomaszów Mazowiecki (66 tys.), Bełchatów (61 tys.), Zgierz (42 tys.), Skierniewice (49 tys.) i Radomsko (49 tys.). Województwo podzielone jest terytorialnie na 24 powiaty.
Charakter przemysłowy województwa nadają trzy ośrodki przemysłowe – Łódź, z tradycjami przemysłu włókienniczego, Piotrków Trybunalski z przemysłem precyzyjnym i logistyką oraz Bełchatów z energetyką i górnictwem węgla brunatnego. Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna jest silnym magnesem dla nowych inwestycji.
W województwie łódzkim krzyżują się transeuropejskie szlaki transportowe: z północy na południe i ze wschodu na zachód Europy. Na sieć dróg w województwie składają się autostrady A1 (z południa na północ) i A2, przebiegająca w kierunku wschód-zachód (istniejące częściowo) oraz planowane cztery drogi ekspresowe. Region przecinają magistrale kolejowe Warszawa-Katowice, Warszawa-Frankfurt nad Odrą, Chorzów-Tczew i inne. Planowana jest budowa szybkiej kolei łączącej Łódź z Warszawą, Poznaniem i Wrocławiem.
W województwie znajduje się międzynarodowy port lotniczy Łódź-Lublinek.

ZŁOŻA
Opisywany region nie jest zbyt zasobny w surowce skalne. Według danych Państwowego Instytutu Geologicznego, w województwie kujawsko-pomorskim nie ma udokumentowanego żadnego złoża kamieni łamanych i blocznych. W województwie łódzkim występują liczne złoża wapieni, piaskowców i trawertynu, jednak eksploatacja odbywa się na małą skalę.
Wapienie wydobywane są w południowej części województwa łódzkiego, w okolicach Poddębic, Radomska, Pajęczna i Opoczna. Tylko jedno złoże – Sławno, eksploatuje wapień na większą skalę (223 tys. ton rocznie), produkując mączki wapienne dla rolnictwa i drogownictwa. Znanym kamieniarzom materiałem budowlanym jest trawertyn z Raciszyna, wydobywany w złożach Zalesiaki i Raciszyn, niedaleko Działoszyna, w południowej części województwa łódzkiego. W województwie udokumentowanych jest także 39 złóż blocznych piaskowca, z czego wydobycie prowadzone jest na mniejszą lub większą skalę w trzynastu. Piaskowce wydobywane są w okolicach Opoczna i Radomska. Dla potrzeb kamieniarstwa wydobywany jest m.in. jasnokremowy piaskowiec ze złoża Sielec, żółty ze złoża Zagórze koło Radomska, Tresta Wesoła i Żarnów koło Opoczna, kremowy ze złoża Mroczków Gościnny. Piaskowiec z tamtych okolic wydobywany jest w ilościach niewielkich (rzędu kilku, kilkunastu tysięcy ton rocznie). Przerabiany jest najczęściej na kamień murowy, płytki elewacyjne, dzikówkę, drobne elementy rzeźbione, kamień ogrodowy, itp.

FIRMY KAMIENIARSKIE
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w analizowanym regionie działają 572 firmy kamieniarskie, w tym w województwie łódzkim 374 a w kujawsko pomorskim 198. Najsilniej rozwinięte jest kamieniarstwo w Łodzi, pracuje tutaj aż 88 zakładów kamieniarskich, w aglomeracji toruńsko-bydgoskiej (razem 63 zakłady kamieniarskie), w powiatach okalających Łódź od południa i południowego wschodu (45 zakładów kamieniarskich) i w powiecie radomszczańskim (27 zakładów kamieniarskich). Najmniej firm kamieniarskich jest w Skierniewicach (tylko jeden taki zakład), powiatach mogileńskim, skierniewickim i brzezińskim (po dwie firmy kamieniarskie), powiatach rawskim, rypińskim i wąbrzeskim (po trzy zakłady kamieniarskie).
Wśród największych firm regionu warto wymienić w województwie łódzkim firmę kamieniarską Krawczyk z Łubnej-Jakus, PPH Trawertyn z Raciszyna, spółki Skalimex-Grantin i Skalimex-Borów, eksploatujące złoża granitów w okolicach Strzegomia, ale mające swoją siedzibę w Sieradzu, firmę Marwen z Andrespola, ZKMB Andrzej Kosek z Miedznej Drewnianej, Zakład Kamieniarski Wolica, firmę Master of Stone z Radomska, Kas-Kam z Sieradza, Labradoryt z Łodzi, firmę Gromos ze Strykowa, Marmi Kałużyński ze Zgierza, hurtownie kamienia naturalnego Galeria Kamieni z Rokicin-Kolonii oraz Magma z Łodzi.
W województwie kujawsko-pomorskim ważnymi zakładami kamieniarskimi są firma Euro-Granit z Gniewkowa, Przedsiębiorstwo Słonawki ze Słonawy, firma Granitex z Sadek, Zakład Kamieniarsko-Rzeźbiarski GW Gawryś z Torunia, Aglomarmur z Bydgoszczy, Firma Kamieniarska  Lech Zaorski z Bydgoszczy i firma Granit Adam Grabowski z Solca Kujawskiego, Almadex z Ciechocinka, Bolmar z Tucholi, Pabel Stone Group z Włocławka. W województwie kujawsko-pomorskim, w Solcu Kujawskim swoją główną siedzibę ma Centrum Zaopatrzenia Kamieniarstwa Widuto. W Bydgoszczy znajduje się również hurtownia kamienia naturalnego Granity Błyskal.
Najsilniejszym ośrodkiem kamieniarskim regionu jest Łódź. Jest to największe miasto województwa łódzkiego, a i w kujawsko-pomorskim nie ma takich metropolii. Jest jeszcze inna przyczyna szybkiego rozwoju - Łódź jest miastem z przyszłością – tłumaczy Marek Szydłowski z firmy Gromos ze Strykowa. - Boryka się co prawda z pewnymi problemami polityczno-gospodarczymi, nigdy nie mieliśmy zrównoważonego i silnego przemysłu. Gdy włókiennictwo upadło, nie potrafiliśmy się tak szybko podnieść jak Wrocław czy Poznań. Ale dziś mamy Camerimage – imprezę o randze światowej, wspaniałe plany rewitalizacji miasta, a sukces branży kamieniarskiej za tym idzie. Np. w budowlance, w Łodzi jest wyjątkowo silna konkurencja. Jest wiele hurtowni i zakładów produkcyjnych.
W kujawsko-pomorskim kamieniarstwo rozwija się przede wszystkim w okolicach Bydgoszczy i Torunia. Nic dziwnego – miasta te mają bardzo dobrą, jak na polskie warunki infrastrukturę transportową i znakomite położenie logistyczne. To m.in. sprawia, że do hurtowni kamienia w regionie przyjeżdżają kamieniarze z Koszalina, Gdańska, nawet Szczecina. Firma Widuto – centrum zaopatrzenia kamieniarstwa, ma tutaj magazyn i główną siedzibę. Stąd wyjeżdżają samochody z akcesoriami do zakładów kamieniarskich w całym kraju.
Dobra logistyka skusiła także wiele hurtowni kamienia do lokowania swoich magazynów w regionie. I tak mamy tutaj składy firm Hermes Gabrostone (Piotrków Trybunalski), Grawis (Zduńska Wola), JP Granit (Bydgoszcz, Łódź), Marmi Kałużyński (Zgierz), Magma (Łódź), Galeria Kamieni (Rokiciny-Kolonia) i Granity Błyskal (Bydgoszcz). Dwa kilometry od granicy województwa łódzkiego ulokowana jest hurtownia Interstone w Mszczonowie, która także jest ważnym dostawcą dla zakładów kamieniarskich regionu. Oddział w Łodzi prowadzi także firma Abra-Marmi, zaopatrująca zakłady kamieniarskie w maszyny i narzędzia do obróbki kamienia.

MARKETING
Właściciele firm kamieniarskich dostrzegają jak wielka szansa otworzyła się przed ich firmami wraz z wejściem do Unii Europejskiej. Działania intensyfikują firmy uznane, z kilkudziesięcioletnią renomą, powstają również bardzo szybko firmy nowe. -Nowopowstające firmy są zazwyczaj konkretnie sprofilowane na dany rodzaj działalności, np. produkcję kamiennych parapetów, sprzedaż kamienia ogrodowego. W kujawsko-pomorskim widać to szczególnie, tutaj branża kamieniarska na dużą skalę dopiero się rozwija. Wcześniej istniało tylko kilkanaście dużych zakładów kamieniarskich. Nowopowstałych jest już kilkanaście, a nie znam pewnie nawet połowy – opisuje rynek właściciel firmy z okolic Bydgoszczy, pragnący zachować anonimowość.
Rewitalizacja miast, bogacące się społeczeństwo, fundusze unijne – to działa na korzyść kamieniarstwa. Świadomi tego właściciele podejmują przedsiębiorcze działania. Artur Koćwin, właściciel firmy kamieniarskiej z Radomska modernizuje park maszynowy – realizuję właśnie inwestycję  zakupu dwóch maszyn Bretona oraz programu do obsługi produkcji. To kilkumilionowe przedsięwzięcie. Z kolei Marek Szydłowski stawia na zaopatrzenie magazynu - Żeby konkurować, musimy kupować u źródła, wtedy możemy zarobić na rozwój firmy, nowe maszyny, lepszy sprzęt. Powiększam stan magazynowy, aby uatrakcyjnić ofertę dla klientów. Klienci indywidualni wybierają najczęściej z tego co jest na placu – tłumaczy motywy swoich strategicznych decyzji.
Hurtownie kamienia także dbają o stany magazynowe, zwiększając jednocześnie asortyment - W hurtowni sprzedajemy głównie płytki, co roku mamy nowości. Obecnie promujemy granit na szkle oraz ametyst w płycie – mówi Mariusz Najder, współwłaściciel hurtowni Galeria Kamieni z Rokicin-Kolonii. To bardzo drogie materiały, ale znajdują odbiorców, ponieważ ludzie się bogacą.
Jednocześnie hurtownicy muszą sobie radzić z faktem, że coraz więcej kamieniarzy zamawia bezpośrednio u źródła, pomijając pośredników. – Mamy tak skalkulowany cennik, że jak przyjedzie do nas kamieniarz z klientem, może bez obaw pokazać mu asortyment. Cena dla kamieniarza jest dużo niższa niż dla odbiorcy indywidualnego, to kamieniarze są przecież naszymi klientami i chcemy z nimi współpracować a nie konkurować – tłumaczy Mariusz Najder.
A jakie kamienie są najchętniej kupowane w regionie? – w tym roku popularne są kamienie czerwone, szare i czarne, np. brazylijski Matrix. Bardzo dobrze sprzedaje się też Crema Marfil. Potwierdzają to także inni kamieniarze, dostrzegając trend wzrastającej popularności kamieni czarnych, szarych, o zimnych kolorach. W kamieniarstwie nagrobkowym prym wiodą tradycyjnie szwedzka Vanga i afrykańska Impala. Popularne stają się też granity ukraińskie – Nowodaniłowski, Kapuściński, Tokowski.
Na tle całego kraju, kamieniarstwo w łódzkim i kujawsko-pomorskim jest nowoczesne i wyspecjalizowane w określonej działalności. Bardzo mało jest tutaj większych zakładów, które wykonują i nagrobki i budowlankę. – Jak choć raz się złamiesz i zrobisz nagrobek, to już nie będzie odwrotu – tej zasady trzyma się wielu kamieniarzy specjalizujących się w budownictwie i widać, że tutaj kamieniarstwo nagrobkowe i budowlane to dwie odmienne branże. Małe zakłady owszem, wykonują nagrobki w sezonie, zimą parają się budowlanką, ale w skali ogólnej specjalizacja jest mocno zauważalna.

Tekst i zdjęcia: Wojciech Opioła